Tuyệt đối hóa tương đối là độc đoán

 

 

 

Cách đây 30 năm, trong ngày về thăm lại quê hương Ba Lan, Karol Wojtyla đă thổi vào xứ sở đang đương đầu với bạo lực nầy một nguồn sinh lực mới qua câu nói vắn gọn "Đừng sợ"; và cử chỉ khiêm tốn đó của người thợ xây ḥa b́nh Gioan Phaolô II đă đưa đến việc sụp đổ của bức tường hận thù và ngăn cách.

 Tháng tám năm nay, trên một nước Đức vốn tự hào là chiếc nôi văn hóa loài người với những kẻ thổi phồng trí khôn leo lét của con người và hô to đó là Ánh Sáng, như Kant, Hegel, Marx, Nietzsche v.v..., một nước Đức vốn là vườn ương của hai ư hệ đă tuyệt đối hóa tương đối dính liền với hai chế độ toàn  trị là cộng sản và quốc xă, hai vết đau của nhân loại trong thế kỷ vừa qua, một nước Đức một thời bị khống chế bởi một nền văn hóa tôn vinh chủng tộc ḿnh, văn hóa ḿnh là tinh hoa và uy dũng tuyệt đối, Jozef Ratzinger, người con hiền lành của nước Đức đă nhẹ nhàng chuyển đạt một sứ điệp khác, hoàn toàn khác v́ phát xuất từ một Ánh Sáng khác, cho những người trẻ thuộc đủ mọi chủng tộc, ngôn ngữ và văn hóa khác nhau đang tụ tập về Cologne: "Tuyệt đối hóa những ǵ không tuyệt đối mà chỉ có tính cách tương đối do bàn tay trí óc con người là độc đoán." 1

Thế giới văn minh hôm nay đang choáng váng với trăm ngàn ư hệ đi kèm theo trăm ngàn nền nhân bản khác nhau tùy ư thích và tính khí của mỗi cá nhân, tùy quyền lực và lợi ích của mỗi thế lực; và kinh hoàng hơn cả là hiện tượng tuyệt đối hóa và phổ biến  hóa điều mà Nietzsche đă tiên đoán là t́nh trạng chán nản và ê chề không muốn làm người. Cảm xúc mất hướng sau những bước suy thoái của các nền nhân bản tôn vinh con người hiểu biết, con người lao động, con người sản xuất tiêu thụ, và con người vui chơi nay dường như  chuyển qua bước đường cùng nơi vùng đất sa mạc tư tưởng, sa mạc văn hóa nơi con người là không ǵ cả. Giữa đêm tối của tư tưởng và văn hóa như thế, lời bất ngờ của một người có tuổi Ratzinger, giáo chủ Biển Đức XVI, không khác người già Abraham, người già thân sinh của Phù Đổng Thiên Vương, sẽ là ngôi sao dẫn lối t́m gặp một ḍng tộc mới, một thế hệ mới được nuôi sống bởi sinh lực của ḷng khiêm hạ, bởi nỗi khát khao chân lư mà không ai là người trong thân phận tương đối của ḿnh tự vỗ ngực là nắm được trong tay, không một nền văn hóa nào độc tôn chiếm hữu.

Những con người Việt nam, trong đó có những người trẻ hiện diện trong Ngày Giới Trẻ Thế Giới tại thành phố Cologne, hẳn nghe được sứ điệp yêu thương và hy vọng đó vang dội nơi thực tại xă hội, nơi sinh hoạt văn hóa của ḿnh để có một phút suy tư : Phải chăng  văn hóa 'bốn ngh́n năm văn hiến' chỉ như một chiếc áo bên ngoài nhằm tranh hơn tranh thua với người, không khác lư thuyết quốc xă đă qua rồi, hay đó là sứ điệp của ḷng khiêm cung và tinh thần liên đới và bao dung? Chế độ toàn trị hôm nay sẽ chuyển đạt sứ điệp nào đây cho thế hệ trẻ Việt nam hôm nay, một thế hệ đang ghê sợ bạo lực tuyệt đối hóa những ǵ chỉ là sản phẩm của tham vọng con người?

Định Hướng

 

1 Cf. Discours du pape Benoit XVI à la veillée avec les jeunes  au Marienfeld : L'absolutisation de ce qui n'est pas absolu mais relatif s'appelle totalitarisme...."