Bài học lịch sử trong ngày đầu xuân

Tham luận của Định Hướng số Xuân năm 2009

Ngày đầu năm thường là dịp để cùng nhau ôn diễn  những phong tục tập  quán và kể nhau nghe những câu chuyện huyền thoại mà tổ tiên đã lưu truyền lại qua nhiều thế hệ. Đó chính là di sản văn hóa thiêng liêng kết nên giềng mối cho cuộc sống của cả một dân tộc.  Và đó cũng là ánh sáng soi dẫn lịch sử, làm cương thường chuẩn mực để đo lường, đáng giá thiện ác, tốt xấu trong sinh hoạt hằng ngày của dân gian. Một trong những di sản quý giá thường được nhắc đến trong những ngày đầu xuân mà qua đó nhân tính được khai triển tuyệt vời là câu truyện Bánh Dày và Bánh Chưng.1

Trong lúc 21 hoàng tử theo lệnh Vua Hùng đua nhau đi tìm những của ngon vật lạ — mà hôm nay là những ý hệ do trí tưởng tượng vu vơ của những con người ngông cuồng bày vẽ ra để  đánh mất nhân tính — thì chỉ có một mình Lang Liệu biết lắng nghe tiếng nói của Thần Nhân để tôn vinh và yêu mến những con người mà Trời ban cho trước mắt. Con người linh ư vạn vật, con người hướng về Trời qua biểu tượng bánh Dày hình tròn, mở ra với Đất qua biểu tượng bánh Chưng vuông, và nối kết với nhau qua lòng Nhân muôn thủa là nhân bánh nằm ở giữa. Con người với giá trị thiêng liêng, với phẩm giá của tự do, con người bằng xương bằng thịt đó là cứu cánh của mọi sinh hoạt, là đỉnh cao của mọi giá trị.

Tuy nhiên, những ngày đầu Xuân trong lịch sử hiện đại của Việt Nam hôm nay cũng được nhắc đến bằng một bài học đau thương không thể quên. Cách đây vừa đúng 40 năm, ngay chính vào những giây phút thiêng liêng của ngày đầu Xuân năm Mậu Thân, từng chục ngàn người dân vô tội đã bị thảm sát cách nầy hay cách khác bởi bàn tay của chính đồng bào mình. Và đáng kinh hoàng hơn nữa khi hành vi giết chóc lại được biện minh bằng một ý hệ “nhân bản” thật xa lạ.

Hôm nay, 40 năm sau biến cố Tết Mậu Thân kinh hoàng, khi mà những ý hệ “nhân bản” vu vơ đó đã không còn hấp lực trong những vùng đất đã sinh thành ra chúng, khi bức tường Bá Linh ô nhục và những trại tù cải tạo dã man đã được biến thành những dấu tích lịch sử để nhắc nhở nhân loại về tội ác do chính bàn tay con người, thì Việt Nam vẫn khư khư tôn thờ chủ nghĩa phi nhân đó, và vẫn chưa hiểu được âm hưởng của di sản thiêng liêng về Nhân tính mà tổ tiên đã truyền lại qua những ẩn dụ của huyền thoại và phong tục tập quán.

Một nén hương lòng thắp lên cho những đồng bào nạn nhân ngày đầu xuân Mậu Thân, và cầu xin cho di sản văn hóa truyền thống dân tộc có ngày được rạng soi.

Định Hướng