TRUYỆN PHIẾM

VĂN HÓA SỐNG TRÊN ĐỜI

           Xuân Vũ  TRẦN ĐÌNH NGỌC

       Danh từ Văn hóa thường được định nghĩa là tất cả các họat động nói chung của con người trong một lục địa, một miền, một dân tộc, một bộ tộc v.v...Thí dụ ở thời cổ có Văn hóa Ai Cập, Văn hóa Trung Hoa, Văn hóa Ấn Độ, Văn hóa Mesopotamia, Văn hóa Âu châu, Văn hóa Phi châu v.v...Ngày nay có Văn hóa Tây phương, Văn hóa Đông phương, Văn hóa châu Mỹ Latinh v.v...

       Ăn là một nét đặc thù của Văn hóa vì ăn đứng đầu vá quan trọng nhất trong sinh họat của con người. Ngày Tết bàn về các món ăn là điều rất hợp vì cổ nhân ta thường nói:

       Làm như ngày dưng ăn sao cho hết

       Ăn như ngày Tết lấy gì mà ăn.

      Món ăn ngày Tết thì nhiều, rất nhiều, nhớ không xuể kể không hết, nhưng vì là năm con Chó, chúng ta  chỉ  giới hạn một món cờ tây, món sống trên đời, thức ăn khóai khẩu bổ dưỡng đã từng được ca tụng hết mình do nhiều văn nhân, thi sĩ trong văn chương bình dân.

       Sống trên đời ăn miếng dồi chó

       Chết xuống âm phủ biết có hay không?

       Chết là bỏ lại tất cả mà vẫn còn nhớ nhỏm cái món thích khẩu ấy, đủ biết nó phải ngon như thế nào!

       Tuy nhiên, vì người Việt hiện nay di tản đi khắp cùng thế giới nhập nhiễm nhiều nền Văn hóa địa phương nên khi nói về “Văn hóa Sống trên đời” hay “Văn hóa cờ tây”, chúng ta phải giao hẹn với nhau thế này. Trước nhất phải dùng cái tâm thức thuần túy Việt Nam để cùng bàn bạc vì món cờ tây là một món ăn đặc thù không món ăn Việt hoặc ngọai quốc nào tương tự. Nếu nói chuyện hạ cờ tây với lớp người trẻ Việt đã sinh ra hoặc sinh sống nhiều năm tại Hoa kỳ, Âu châu ... đã nhiễm tư tưởng học thuật Tây phương; các bạn trẻ này sẽ không thể hiểu được vì sao người ta dám...giết chó và ăn thịt chó.

 Thứ hai, nếu bạn đã từng thưởng thức món “hương nhục” ở Việt Nam và nhận biết nó ngon không thua một thứ thịt gì, hoặc có phần trội hơn, thì câu chuyện đang kể bạn nghe đây mới lí thú, bằng không nó chỉ là những dòng chữ chóan cho đầy trang báo mà thôi.

       Để cho có đầu đuôi, chúng ta nên ngược dòng từ nguồn gốc. Quí bạn đọc cũng dư biết Bắc Việt chính là cái nôi của nước Việt Nam ta. Nông thôn Bắc Việt, một năm mới có một lần Tết, có nhiều người, một năm mới được ăn thịt một lần vào dịp Tết, thế thì Tết chẳng đáng cho người ta mong chờ, quan trọng hóa và hồi hộp khi trống mõ làng báo tin Giao thừa sao? Chẳng nói đâu xa, chỉ ngay trong thời Pháp thuộc, vật trâu vật bò là chuyện đại sự của làng, của tổng, của huyện; mổ heo khi có đình đám lớn của làng hay tư nhân khá giả. Còn một, hai gia đình, khi có lễ lạc, mừng rỡ chỉ dám hạ cờ tây là cùng vì tiền đâu mà mua heo, mua bò? Cờ tây tiện ở chỗ vừa túi tiền, nó rẻ hơn heo, bò. Bốn gia đình đánh đụng một con tức mỗi phần một đùi là đủ cho một dịp lễ lạc, vợ chồng, con cái no nê hạnh phúc. Cờ tây lại cũng ngon không thua bất cứ thứ thịt gì ngòai chợ, nó lại được tiếng là bổ dưỡng, kiện tì, tráng thận, ích tim. Bằng ấy lí do xác thực, người nông dân Bắc Việt đa số tay làm hàm nhai khi xưa chẳng ăn cờ tây thì ăn cái gì cho có chút thịt thà ngày lễ, ngày tết? Một điều nữa, gia vị cho heo, bò thì tốn chứ gia vị cho cờ tây chỉ kiếm trong vườn. Con cháu gái cứ xách rổ ra vườn đào vài mậm riềng, xắn vài củ chuối non, hái một ít xương xông, mìn tưới, ngò gai, húng quế, húng lủi và nhất là lá mơ tam thể đang leo từng bụi lớn, chọn lá ngon mà hái. Thế là xong! Đỗ xanh và vừng, nhà nào không trữ? Vài đồng bánh đa đem nướng lên. Vài cút rượu đâu mua từ chị hàng rượu bán rong sáng nào không nhởn nhơ khắp giong, khắp xóm trêu nguơi mấy anh bợm nhậu?

       Dễ dàng vậy và giản dị vậy, lại rất bình dân học vụ, chẳng nhắm vào cờ tây thì còn nhắm cái gì?

        Chúng ta cũng cần ghi nhận một điều tối quan trọng. Thịt chó ta khác thịt chó Mỹ, chó bẹc-dê xa lắc xa lơ, một trời một vực về phẩm chất vì chó ta xưa nay chỉ ăn cơm, ăn cám heo, mút mát miếng xương miếng xẩu  của chủ thải ra nên chó ta thịt thơm, dòn cũng ví như thịt gà thả rẫy, gà đi bộ chứ không phải lọai gà nhốt trong chuồng, nuôi thúc cho béo, thịt mủn mùn. Của đáng tội, dù không thanh lắm cũng phải thêm rằng, thỉnh thỏang ban đêm thằng cu Tèo hay cái Đĩ nhớn, Đĩ bé có yếu bụng, mẹ nó chẳng cần phải gọi bố nó nằm chình ình bên cạnh mà cứ việc mắt nhắm mắt mở cầm hai cẳng chân đứa con giơ ra. Vàng, Vện hay Mực đã túc trực từ bao giờ, tự động lo liệu sạch sẽ như lau như li. Xong việc, hai mẹ con lại trùm mền ôm nhau ngủ tiếp không phí đến vài giây đồng hồ. Thật là tiện lợi!

       Trở lại những năm tôi còn đi dạy học ở Sàigòn, quen biết cũng khá nhiều, dân ở thành cũng đông mà dân miền quê ỏ các tỉnh phụ cận cũng lắm, một số là phụ huynh học sinh có con học tôi tại Sàigòn.

       Một bữa thứ bảy mát trời, ba ông bạn đến rủ đi chơi. Hai ông và hai bà ngồi chung chiếc xe Jeep dân sự với tôi và nhà tôi; còn một ông chở bà xã trên chiếc xe Vespa lái theo sau vì xe của tôi đã quá chật.

Lái xe ra xa lộ Biên hòa, chưa biết có nên đi Lái Thiêu mua ít sầu riêng, măng cụt và soài cát, thì chợt ông bạn ngồi phía sau - Dược - nói:

       “Ði Hố Nai kiếm thịt cầy ăn đi cậu! Tớ thấy nhớ thịt cầy rồi.”

       Vì chẳng có định kiến, nghe đề nghị, tôi đáp:

       “Ừ thì Hố Nai!”

       Xa lộ do nhà thầu Hoa Kỳ RMK làm, phẳng phiu láng bóng như mặt kiếng, chẳng bao lâu chúng tôi đã tới Hố Nai. Hai chiếc xe ngừng trước một ngôi nhà khang trang, sân gạch, tường xây, mái tôn. Hai con chó nhỏ xồ ra sủa inh ỏi làm ông chủ nhà đã có tuổi bước ra:

       “Ủa thầy giáo Vũ! Sao lạ lùng vậy?”

       “Chào bác. Chúng tôi đến thăm hai bác đây. Hai bác và gia đình có khỏe không?”

       Ông chủ nhà mời chúng tôi vào phòng khách, bảo đứa con gái nhỏ nấu nước pha trà. Ông là hàng xóm của tôi năm xưa khi tôi có căn nhà ở  khu Chợ Quán, hơn nữa, mấy đứa con ông đã học tôi mấy năm. Sau đó gia đình ông dọn về khu Hố Nai hố bò này nhưng thỉnh thỏang lên Sàigòn ông vẫn ghé thăm chúng tôi.

       “Mời thầy cô giáo và các ông các bà mời nước.”

       Sau khi uống xong được một tuần trà, bác Hạng - tức ông chủ nhà - hỏi tôi:

       “Thầy giáo Vũ đến thăm chúng tôi hôm nay còn có việc gì không?”

       Tôi đặt cái tách Nhật xuống khay:

       “Anh em muốn bác cho thưởng thức một bữa nai đồng quê. Tiệm tùng không thiếu nhưng thấy không ngon và sạch sẽ bằng ở nhà làm.”

       “Quá dễ. Để tôi bảo cháu Long lo liệu.”

       Tôi móc túi lấy xấp giấy bạc trao vào tay bác Hạng:

       “Bác trao cho anh Long để trả tiền con cầy và mua gia vị.”

       Bác Hạng giẫy nẩy:

       “Ấy không, thầy cô giáo với các ông các bà xuống thăm gia đình tôi là quí lắm rồi. Thường ngày cha con tôi cũng mua về giết hòai. Chúng tôi đãi thầy cô giáo và các ông các bà một bữa không được sao?”

       “Được vẫn là được, chỗ bác với chúng tôi mà. Nhưng xin bác cứ cầm cho chúng tôi vui lòng. Lần sau chúng tôi mới dám đến quấy rầy bác nữa.”

       Bác Hạng vẫn không cầm nhưng tôi nhất định không nghe, cứ dúi tiền vào tay bác, đóan chừng số tiền ấy cũng đủ để làm bũa tiệc.

       Anh Long, con lớn bác Hạng nghe bố dặn dò ở dưới bếp xong lên chào chúng tôi rồi ra đề xe Lam ba bánh chạy đi. Bác Hạng bảo với chúng tôi, tuyến đường xe Lam đưa khách  hôm nay người kia chạy, Long được nghỉ.

       Chẳng bao lâu, tôi thấy Long về, khệ nệ vác một cái bao tải. Anh ném ịch cái bao xuống sân gạch và lôi ra cho chúng tôi coi một con chó vàng to trung bình, có đốm trắng, lông ngắn, tai nhỏ mới khỏang hơn năm, giống chó ta hòan tòan. Con chó đã bị trói bốn chân và mõm không cựa quậy được, đôi mắt của nó trông thật buồn rầu. Sau khi cho coi, Long đưa chó ra vườn sau, ở đó có bác Hạng gái, vợ Long và mấy đứa em phụ việc mổ chó và nấu nướng. Để cho chúng tôi được tự nhiên, bác Hạng cũng rút về phía nhà bếp.

       Cũng như mọi lần đã đến đây ăn, tôi không nghe một tiếng chó kêu vì Long nói, để nó bớt đau đớn, Long đã cho nó một cái vồ vào giữa ót xong mới cắt tiết.

       Chỉ hơn tiếng sau, khi chúng tôi đang đánh chắn ở phòng khách giết thì giờ thì chợt nghe mùi chả nướng thơm tưng thơm lừng theo khói từ ngòai sân bay vào. Vợ anh Long và vài cháu gái khác lên bày bàn ăn. Khỏang nửa tiếng sau, bác Hạng mời bọn tôi nhập tiệc. Tôi hỏi bác Hạng:

       “Hôm nay anh chị Long làm có vẻ nhanh dữ. Chỉ mới ba tiếng từ lúc đi bắt chó mà bây giờ đã được ăn?”

       ‘Hôm nay quả nhanh thực vì con chó này tôi đã mua xong và trả tiền cho chủ, Long cứ đến là trói đem về. Còn nếu lại phải đi hỏi dăm, ba nhà mới mua được thì mất thời gian thêm. Việc nấu nướng cũng đã qui họach từ trước. Ai việc nào cứ việc ấy, từ người pha thịt đến người đâm riềng, nhặt rau thơm nên bớt việc mà lại nhanh. Ấy vọ chồng Long nó tính nếu mệt về cái xe ba bánh này thì chúng cho mướn, xong ở nhà mở một quán cầy tơ, ngày giết một con cũng đủ sống. Cái quán ở đầu xa lộ đường vào Biên hòa nghe nói ngày tiêu thụ ba con cơ đấy. Nào mời thầy cô và các ông các bà.”

       “Mời hai bác cùng ngồi ăn cho vui.” Tôi nói.

       “Vâng, tôi xin ngồi tiếp thầy cô và các ông các bà một lát thôi. Tôi ngồi lâu mỏi lưng không chịu được.”

       Chúng tôi đã mang theo một chai rượu thuốc  của chú Năm ngã ba Tân Vạn vì có mồi ngon mà thiếu chén rượu “bồ đào mĩ tửu dạ quang bôi” này thì mồi ngon cũng hỏng. Lại có thêm bia 33 và bia-lây, ai không hạp rượu thì uống bia, các bà không uống  bia thì uống bia-lây. Nhưng quả thực tuy không nói ra, ăn thịt cầy mà uống nước ngọt thì cũng y như mặc áo gấm đi đêm ba mươi, nó phí cả thịt cả áo đi. Thịt cầy chỉ đế, uống đến la-de đã là bết rồi.

Tôi phải xuống bếp cố chèo kéo bằng được Long lên bàn ăn. Long là học trò cũ của tôi những năm lớp 10 và lớp 11, sau đó đi khóa Hạ sĩ quan Đồng đế, bị thương đang khi huấn luyện, được tạm thời về chờ ngày ra Hội đồng Miễn dịch quyết định thương tật.

       “Mời thầy cứ tự nhiên. Con còn bận tay lắm. Con phải coi nồi xáo này để lát quí vị ăn bún.”

       “Cứ để đó cho chị ấy coi giùm. Lên uống với thầy một li đã.”

       Long bất đắc dĩ phải để cho vợ coi và lên bàn ngồi, nhưng chỉ uống hết một li la-de là đã cáo lỗi trở xuống bếp.

       Một cái bàn lớn đầy những đĩa, những bát. Đầu tiên, theo thông lệ, chúng tôi ăn tiết canh. Những lát gan thái mỏng đặt kín trên mặt đĩa tiết canh đông cứng đã để tủ lạnh một lúc, trên đó là đậu phọng rang đâm nhỏ và lưa thưa mấy lá ngò gai, húng quế. Chúng tôi nâng những cái chén nhỏ đặc biệt để uống rượu rắn hổ, to hơn chén mắt trâu một chút. Uống kiểu này không có uống từ từ mà cứ mỗi chén chỉ tợp một cái ực. Thế mới ngon. Thế mới đã. Vắt chút chanh vào miếng tiết canh, ngắt vài cái lá húng quế, ngò gai, ngò ôm bỏ lên trên,  rồi từ từ và vào miệng. Ôi chao sao nó ngon, nó bùi! Nhất là miếng tiết canh đang ăn lại trúng ngay cái cổ họng con cầy nhai sần sật trong miệng. Miệng nhai nhưng tay vẫn bẻ miếng bánh đa vừa nướng dòn tan, thơm phức ăn kèm. Món tiết canh này nghe đâu đã có từ thời Hồng Bàng vì các cụ ta quí máu huyết lắm. Trâu, bò, lợn, gà, vịt...khi giết các cụ không bỏ huyết đi bao giờ. Quí cũng phải vì máu huyết trong mỗi sinh vật chính là sự sống còn của sinh vật đó. Thiếu huyết, cạn huyết, sinh vật lăn quay ra ngay. Tuy nhiên, về cái “sự cố”đánh tiết canh, chúng ta còn thua người Lào và người Lào-Hmong một bậc. Chúng ta chỉ ăn tiết canh vịt chứ không ăn tiết canh gà nhưng các người Lào và Lào Hmong lại hãm tiết gà đánh tiết canh thưởng thức cũng y như vịt vậy. Và họ khen rất ngon.

 Xong tiết canh thì đến các thứ khác như chả nướng trên bếp than, có rắc mè lên trên. Những miếng thịt vàng ươm vì có ướp bột nghệ, hành, riềng, mẻ, nước mắm đem nướng trên than, khi mỡ sôi xèo xèo trên mỗi miếng thịt và thịt săn lại, ngả mầu nâu nhạt ấy là chả đã chín. Một hớp rượu, một miếng chả, mảnh bánh đa, vài cọng húng, lá mơ. Đời quả là đáng sống, các cụ ạ! Chắc Lưu Linh, Lưu Thần, Nguyễn Triệu cũng chỉ ăn ngon đến thế! Còn nhà sư giả dạng Lỗ trí Thâm trong chuyện Thủy Hử hay 108 Anh hùng Lương sơn Bạc làm gì có chả nướng, rựa mận mà ăn. Đùi chó luộc, ông cứ bỏ vào tay nải, hễ ngon ngót bụng lại moi ra ngọam, chấm chút muối, lá mơ chẳng có, bánh đa thì không, may ra có được vò đế nhưng ăn cầy tơ như thế sao bằng chúng tôi đang thưởng thức ở nhà bác Hạng đây. Sách kể rằng có mấy nhà sư có vẻ chế diễu ông Lỗ khi ông ăn thịt chó:

Đi tu Phật đã dạy rằng:

Chớ ăn thịt chó, chớ năng liếc đào!

 Ông Lỗ không nói không rằng dằn ngửa nhà sư kia ra, thồn đùi chó vào miệng, bắt ăn, gây ra một cuộc vật lộn ghê hồn, đá cát bay mù mịt làm anh hùng hảo hớn trong giới võ lâm cười vỡ bụng.

Rồi rựa mận. Miếng thịt do lửa riu riu quánh lại với nhau thấm đủ các thứ gia vị như riềng, mẻ, xương sông, lá mơ, thơm mùi thơm đặc biệt không thứ thức ăn nào có. Thịt nấu rựa mận còn cả da, vừa nạc vừa mỡ, tuy nhiên chó ta hong hong con - với phụ nữ gọi là mình dây - mỡ ít mà thịt nhiều. Khi ăn ta thong thả vừa nhai vừa ngẫm nghĩ cái bùi béo, thơm tho, mảnh da dòn sần sật và phải chịu rằng các thứ gia vị đã tạo cho miếng thịt cầy một ý vị đằm thắm, một hợp chất hài hòa đến không thể nào làm hơn. Cũng có những người lại thích ăn rựa mận với chút bún trắng tươi, lấy làm mãn nguyện.

 Lại đến cái món dồi. Ruột chó được “ken” có ngghĩa là rửa thật sạch bằng những chất khử mùi hôi nhu chanh, lá khế, muối để những chất lờn, chất dơ theo nước rửa đi ra hết chỉ còn lại bộ ruột dài thòng, mỏng, dai, sạch sẽ từ trên xuống dưới. Nhân bên trong dồi là thịt, mỡ vụn, tiết đọng, là mơ, ngò gai, húng quế và cả đỗ xanh, tất cả đã cà, đã đâm nhỏ. Sau đó, nhân được nhồi vào trong ruột cho đầy, cho chắc. Bịt hai đầu lại, lấy kim châm một ít lỗ thông hơi trên khúc dồi xong cho vào nồi nước luộc đang sôi.

 Sau khi luộc xong, Long còn đem cả khúc dồi quấn vào một thanh tre đem hơ trên bếp than cho đến khi mầu da vàng hực, miếng dồi chắc và khô. Dồi thái ra đặt chung với tim, gan  và khi ăn, ăn nó với thịt luộc cùng một lúc. Dồi và luộc thì phải chấm mắm tôm chanh, đánh cho thật nổi lên, thêm chút đường cho dịu. Cùng là những thứ nhà quê nhà mùa với nhau, mắm tôm chanh sao lại ăn ý hết mình với thịt cầy như thế. Còn nếu ai không quen với mắm tôm thì cứ muối tiêu chanh cũng chẳng sao.

       Thịt chó ngon như thế không hổ là thịt chó Việt và các tiền nhân ta, các người đã ăn, đã mê nó không phải là vô lí. Chứ cái giống chó bẹc-giê, chó Mỹ, sống để làm cảnh, chết chôn chứ ai dám động vào một miếng thịt hôi rình và nhẽo nhèo nhèo của nó?

       Khi chúng tôi đã thấy gần no rồi, sắp sửa buông chén buông đũa thì chị Long khệ nệ bưng lên một thố thịt hầm củ chuối để ăn với bún. Dù là món cuối, bao tử không tiếp nhận được mấy nữa nhưng món hầm ăn với bún này thật ngon, mỗi người cũng phải một tô nhỏ vơi vơi.

       Chúng tôi ra khỏi nhà bác Hạng thì trời đã ngả chiều. Trên đường về, các bà còn đòi cho ghé mấy quán bên đường mua bưởi Biên Hòa, thứ bưởi tôi nghĩ ngon nhất thế giới,  cũng như khóm Long An.

       Sau ngày 30-4-1975, di tản sang nước Mỹ, tôi có cái may mắn là được ở cùng một thành phố miền Đông Nam cùng với một số quân nhân Hạ sĩ quan và binh sĩ trước kia dưới quyền tôi trong một đơn vị. Kể cả gia đình tôi là bảy, chúng tôi cùng được một nhà thờ Tin Lành bảo trợ từ Guam sang và nhà thờ mướn cho chúng tôi mỗi gia đình một căn trong chúng cư thuộc một khu trung bình không quá giầu cũng không quá nghèo trong thành phố mà mùa Đông tuyết rơi ngập đường đi lên cả foot. 

       Có gia đình và bạn bè thật đấy nhưng sao những ngày đầu đến đây, chúng tôi vẫn buồn nẫu ruột. Hầu như ai cũng còn cha già mẹ héo, anh chị em, cháu chắt bỏ lại nơi quê hương. Chúng tôi nao lòng khi nghĩ đến đại đơn vị và các cấp chỉ huy, các bạn cũ  sau khi sẩy đàn tan nghé, những bạn bè nào còn sống, những ai đã nằm xuống và quê hương yêu dấu khi xưa giờ chỉ còn là một nơi tan hoang, điêu tàn, đau khổ cho những người còn đang phải đối diện với những thực tế chua chát não lòng.

       Càng đau khổ, chúng tôi càng tựa vào nhau, bám víu vào nhau để tìm lẽ sống bởi xung quanh chỉ tòan là xa lạ, hờ hững, lạnh lùng. Thực ra, giáo dân của giáo xứ bảo trợ đã hết lòng giúp đỡ chúng tôi: tặng giường, nệm, bàn ghế, nồi niêu bát đĩa, tuy đã dùng nhưng thảy đều còn tốt, còn đẹp. Ngòai những buổi lễ chủ nhật chở chúng tôi đến làm việc phụng vụ tại nhà thờ, họ cũng thay phiên chở chúng tôi đi chợ mua thêm thức ăn, đi bưu điện, đi bác sĩ và cả đi làm.

 Sau hơn tháng, chúng tôi được chở đi thi lấy bằng lái xe nhưng chỉ có tôi và một người nữa đậu vì 100 câu hỏi được đặt vào những chiếc máy computer, thi abc khoanh nhưng phải hiểu câu hỏi rồi mới bấm vào câu trả lời trên màn hình. Bữa thi, khi tôi còn đang tiếp tục làm bài thì bỗng cái máy reo lên một hồi chuông dài. Cô thư kí đến bảo tôi đậu rồi vì tôi đã đáp trúng 75 câu. Nếu làm xong 100 câu mà không trúng được 75 thì kể như hỏng. Tôi vui nhưng thấy năm bạn rớt nên cũng ái ngại cho các bạn. Họ là những tài xế rất giỏi trong đơn vị nhưng khổ cái chưa học tiếng Anh bao giờ. Để có đủ trình độ làm bài thi này, tôi không nghĩ chỉ học sáu tháng. Nếu được thi bằng tiếng Việt thì quả là may mắn.

       Tôi không hiểu nếu cả bảy người trong nhóm chúng tôi đều đậu thì giáo xứ có đủ xe cũ phát cho anh em chúng tôi mỗi người một chiếc  không nhưng một tuần sau khi Sở Lộ Vận thành phố gửi bằng lái xe cho tôi và Mười thì đồng thời ông chủ tịch Hội đồng giáo xứ cũng giao cho tôi và Mười mỗi người một chiếc xe. Tôi được chiếc Chevrolet, Mười được chiếc Ford, cả hai đều tám máy, bự tổ chảng tuy ghế nệm giữ kĩ còn khá mới. Máy xe còn khá tốt, không có bệnh gì chỉ mỗi tội chúng uống xăng quá ấy là lúc đó xăng chưa tới nửa đô-la một ga-lông.Từ nay, tôi và Mười tình nguyện làm tài xế cho cả bảy gia đình cho đến khi mỗi gia đình có được ít nhất một người tài xế và một chiếc xe.

       Chúng tôi đưa nhau đi làm để kiếm sống bằng hai chiếc xe “đầu đời” này. Làm đủ thứ việc khi có người mướn: trồng cây, cắt cỏ, làm sạch vườn tược, tỉa cây, cưa cây, dọn dẹp kho hàng... Khi mới chân ướt chân ráo tới đây, tiếng Anh tiếng U còn quá dở thì không có quyền kén việc mà chỉ có việc kén người miễn sao cho các bà xã có đủ gạo và thức ăn nấu nướng mỗi ngày, đám trẻ nhỏ được cắp sách đến trường là vui rồi.

 Ba tháng đầu, chúng tôi không phải lo tiền nhà vì đã có giáo xứ yểm trợ.

       Mỗi thứ bảy, chúng tôi vẫn luân phiên tổ chức ăn uống truyện trò cho đỡ nhớ nhà. Các bà xã bày ra nấu bún bò Huế, phở, bún riêu, rán chả giò, làm nem cuốn. Nhưng ăn mãi các thứ này rồi cũng chán. Một bữa, thượng sĩ Chửng, nói với tôi và cả bọn:

       “Có một món nhớ quá đã lâu không được ăn, ông thầy ơi!”

       “Món gì vậy chú Chửng?” Tôi hỏi.

       “Ông thầy có nhớ ngày xưa thỉnh thỏang ông thầy vẫn bảo tụi tui đến Sở bắt chó đường Yên đổ xin cờ tây về nhậu không?”

       “Sao quên được. Nhưng ở đây đâu có xe bắt chó?”

       “Để tụi em tính, ông thầy.”

       Tôi thấy manh nha một cái “sự cố” không nên, bèn chặn ngay:

       “Ấy, cái xứ này người ta trọng mấy con cầy lắm. Họ gọi chúng là “man’s best friend”. Các chú có thèm thì mua giò heo thui lên nấu giả cầy ăn đỡ nhớ. Chớ có đụng vào mấy con khuyển kẻo tù rục xương đó.”

       Thấy tôi lo ngại, Năm Gò Quao trấn an ngay:

       “Tụi em nhắc cho vui đấy ông thầy. Làm gì có cái vụ hạ cờ tây ở Mỹ.”

       Chửng nhắc làm tôi nhớ ra, anh Q. thú y sĩ được đào luyện từ trường Quân Y là bạn tôi lâu ngày. Chúng tôi học với nhau năm Đệ Nhất tức lớp 12. Sau khi đậu Tú tài II, chúng tôi cùng ghi danh vào trường  Đại học Khoa học. Tôi theo ban Tóan ra làm nghề godautre, còn anh học Lý Hóa Sinh và thi vào trường Quân Y ra bác sĩ Thú y. Chúng tôi gặp lại nhau khi anh được bổ nhiệm về Sở Thú Y đô thành đường Yên Đổ, trong đó có  dịch vụ đi bắt chó lạc.

       Ngồi với tôi trong một quán thạch chè đường Phan đình Phùng, Q nói có ngày xe bắt về cả hai, ba chục con chó vô chủ hoặc đi lạc. Chó nhốt lâu ngày rất tốn đồ ăn mà ngân quĩ có hạn nên thường phải giải quyết bằng cách chích thuốc cho ngủ rồi đem chôn tập thể nếu sau hai tuần chủ chó không đến nộp phạt chuộc chó về. Lúc đó, Trung đội của tôi vốn chỉ là một trung đội yểm trợ quân xa đóng ở Sàigòn nhưng cũng có khi chúng tôi đi ra những vùng phụ cận như Tây Ninh, Hậu Nghĩa ...để công tác. Tôi hỏi Q xin cờ tây cho Trung đội ăn thịt, có trở ngại gì không? Q. nói, mặc sức đem xe đến mà bắt. Thế là thỉnh thỏang khi có giờ rỗi rảnh một chút, tôi gọi điện thọai cho Q. xong bảo mấy đệ tử đến bắt chó, nhưng tôi không cho bắt nhiều, chỉ mỗi lần một con, khi nào muốn đãi cả đại đội mới bắt hai con. La-de Quân tiếp vụ, các thứ gia vị tôi bỏ tiền cho anh em đi mua, trực gác đã sắp xếp đâu vào đấy, cả mấy chục người chúng tôi trải bạt ra sân chén chú chén anh vô cùng hào sảng.

       Như trên đã nói, tôi đã dặn đi dặn lại. Tất cả vâng vâng dạ dạ ngon lành trước khi ai về nhà nấy.

       Nhưng khỏang hơn tuần sau, một bữa thứ bảy đến phiên chú Mười, khi đang ngồi trò chuyện tại bàn ăn, Mười cười cười bảo tôi:

       “Ông thầy lại đây em cho coi cái này.”

       Vừa nói Mười vừa lại đứng bên cái tủ lạnh. Tôi theo Mười, vừa đứng trước tủ thì Mười mở tủ ra cho tôi nhìn thấy một cái đầu chó lông cạo sạch sẽ, đang nhe hai hàm răng trắng nhởn như răng ông da đen thuốc đánh răng Hynos ở Sàigòn. Tôi ngạc nhiên nhưng rồi nghĩ liền ra, mấy đệ tử thân mến của tôi bất kể lời tôi dặn đã bắt được con chó này làm thịt. Tôi chưa kịp nói gì thì thì cả bọn đã nhao nhao lên:

       “Tiết hãm đàng hòang ông thầy à. Đánh tiết canh, làm dồi, nướng chả, nấu rựa mận, bó giò, nấu xáo ăn với bún. Thầy trò mình hôm nay phải thiệt say nghen ông thầy!”

       Đã đến nước này, tôi có lùi cũng không được mà có khi còn bị đồ đệ chê là ông thầy không chịu chơi, không chịu làm đầu tầu cho đám đàn em. Tuy nhiên tôi nói họ phải rất thận trọng vì nếu hàng xóm biết được thì rầy rà to:

       “Không phải là tôi nhát nhưng các chú phải rất cẩn thận. Nhà mất chó nó sẽ đi tìm, nó mà tìm ra báo Cảnh sát thì ở tù cả lũ, lại mang tiếng với người bản xứ nữa. Đã lỡ rồi thì đành chịu vậy nhưng đây là lần chót, nghe các chú. Vả lại, theo chỗ tôi biết, chó Mỹ thịt mủn và hôi vì chó Mỹ ăn thực phẩm riêng chứ không ngon và thơm như chó ta, ăn cơm như người. Lúc ăn các chú sẽ thấy. Thế các chú bắt nó bằng cách nào?”

       “Tụi em thấy nó đi ở bên đường liền dùng xe cán. Chó cán xe, xe cán chó đấy mà ông thầy.Xong vứt lên xe, đưa về nhà hãy còn nóng hổi, thế là lấy huyết. Không một tiếng kêu. Êm thấm lắm.”

          Tôi đưa tiền cho Năm Gò Quao đi mua la-de và gia vị rồi về qua nhà trong khi  Chửng pha thịt làm các món. Mười bắc nồi nước luộc để lấy nước dùng đánh tiết canh. Bà xã của Mười và hai, ba bà khác đã sẵn sàng để phụ. Lúc tôi trở qua thì hai bà đang quạt chả, thơm tưng thơm lừng nhưng khói um lên muốn ngạt thở. Mười bảo không dám đưa ra ngòai sợ lối xóm nghi, bể mánh. Tôi phải chịu là mấy ông đệ tử của tôi làm nhiệm vụ quân nhân - ngày còn ở trong nước - cũng hăng mà nhậu cũng không thua ai.

Buổi chiều hôm đó, chúng tôi quây quần thưởng thức món mộc tồn nơi xứ lạ quê người. Y như tôi nói, phẩm chất thịt chó ta và thịt chó Mỹ một trời một vực. Tôi nhấm nháp chút đỉnh còn chỉ uống cầm chừng nhưng tôi phải ngồi cho anh em vui. Hơn chục người, trẻ con người lớn thưởng thức tận tình các món vừa làm xong chỉ phải cái thiếu gia vị như riềng, rau thơm, lá mơ  mà mãi ít năm sau các chợ Việt ở quận Cam, Cali mới có. Nhưng thôi, được voi đòi tiên, biết thế nào thỏa mãn được mọi thứ. Vừa cầm li la-de nhâm nhi tôi vừa ngẫm nghĩ chắc chủ con chó bị mất đi tìm nó dữ lắm và biết đâu họ không trình Cảnh Sát? Nhưng mọi chuyện đã được bảo mật phòng gian tối đa đến nỗi các bà mẹ phải dặn dò cẩn thận những đứa con đã đi học chớ có nói với bạn hay cô giáo rằng gia đình tôi mới ăn “real hot dog” đấy nhé.

       Đó là lần đầu và cũng là lần cuối thầy trò tôi  biểu diễn “Văn hóa Sống Trên Đời” ngay trên cái xứ mà cầy tơ được coi trọng rất mực này.

Little Saigon, CA Xuân Bính Tuất 2006

Xuân Vũ TRẦN ĐÌNH NGỌC