LỜI XIN LỖI MUỘN MÀNG

 

 

Trần Duy Nhiên

 

 

Em,

Hôm nay tôi đi vào hồi ức của em về những ngày khó khăn ở Đàlạt cách đây gần 30 năm. Em viết: “Người ta cho ba của em đi học miễn phí ṛng ră hơn 7 năm trời.. nhưng rồi không biết v́ sao ông ‘bỏ học’ mà đến bây giờ mẹ tôi và anh em tôi cũng không biết ông ở đâu” Thế là mẹ em, với hai bàn tay trắng, phải một ḿnh nuôi nấng 4 đứa con đang lớn lên như thổi. Cũng v́ vậy mà “suốt 3 năm ṛng ră, gần như Chủ Nhật tuần nào em cũng được ‘dạo chơi’ ở núi Bà. Buổi sáng sớm, em và đám bạn trong xóm rủ nhau đi. Sau khi ‘dạo’ một ṿng xem thử cây nào ‘đẹp’ th́ cắt khúc chừng 2 thước, đóng đinh 2 đầu rồi kéo về nhà. Em hiểu làm như vậy là có lỗi với dân Dalat ḿnh lắm nhưng ... mỗi chuyến đi ‘chơi’ là bằng hai ngày bôn ba của mẹ nên em cũng nhắm mắt làm liều… Bao nhiêu năm qua rồi, giờ đây khi đọc những ḍng này, xin thầy hiểu cho và xem như đây là lời xin lỗi của em.”

Đọc những lời nói thật như đùa của em mà nước mắt tôi cứ lưng tṛng. Một thiếu niên mất cha mà đến giờ này vẫn chưa hiểu nguyên do. Một em mồ côi v́ thương mẹ nên chặt một vài cây trên núi để sống qua ngày. Thế mà gần 30 năm sau em không nói lên một lời than trách, nhưng chỉ nói lên lời xin lỗi với người dân Dalat...

Sáng hôm nay, tôi xót xa đọc một mẫu tin nhỏ trên tờ Tuổi Trẻ:

“Ngày 8 tháng 10, tỉnh Lâm Đồng đă chính thức đưa ra đề án có tên “Bảo vệ và phát triển lâm nghiệp đến năm 2020” tại một hội nghị của tỉnh ủy. Theo đề án, Lâm Đồng sẽ khai thác theo phương thức chặt trắng 52.000 ha rừng thông tự nhiên, trong đó có 14.966 ha thành thục ( 60 – 70 năm tuổi )”.

Em có nghe không? Chặt trắng 52.000 ha rừng! Một cách thản nhiên! Và với danh nghĩa là ‘bảo vệ và phát triển lâm nghiệp”!!! Khi nghe em xin lỗi v́ một vài cây thông nhỏ ḿnh đă chặt năm xưa, tôi bỗng thấy thế hệ của chúng tôi cần phải xin lỗi các em rất nhiều... Không phải chỉ là chặt trắng 52.000 ha trong số rừng ít ỏi c̣n lại của Dalat, mà đă chặt trắng bao nhiêu giá trị trong tâm hồn của các em trong suốt bao nhiêu năm ṛng.

Chúng tôi đă làm được ǵ cho thế hệ các em? Bạn bè chúng tôi, lứa tuổi cha chú của các em, ở hai miền Nam Bắc, đă ngă xuống mấy triệu người... có nơi nói là hai triệu, có nơi nói là ba... Con số sai biệt một triệu mạng người Việt Nam sao không ai tổng kết? Trên thương trường, khi tính toán hàng triệu đô la, chỉ cần sai biệt 100 là ai cũng thấy ngay, nhưng sao sai biệt một triệu mạng người anh em Việt Nam th́ chúng tôi lại coi nhẹ đến thế?.. Chúng tôi, những người đang c̣n sống đây, chúng tôi đă làm được ǵ cho các em? Và cho những em thiếu niên dưới 20 tuổi ngày hôm nay? Chúng tôi mau quên quá, chúng tôi quên rằng chính nhân danh thế hệ tương lai, nghĩa là các em, mà người Việt phải bắn vào người Việt trong mấy chục năm trời, và hằng triệu người đă nằm xuống từ Bắc chí Nam... Chúng tôi chỉ nhớ tới vinh quang, chúng tôi chỉ nhớ tới hận thù, để rồi dựa trên đó mà trở thành ích kỷ, gian manh, trục lợi, hưởng thụ, ươn hèn và vô tâm.

Tôi c̣n nhớ những năm đầu tiên cầm lại viên phấn ở mái trường Xă Hội Chủ Nghĩa, chúng tôi đă học tập rất kỹ để quán triệt rằng ḿnh phải là kỹ sư tâm hồn hầu đào tạo ra ‘con người mới xă hội chủ nghĩa’. Chúng tôi thảo luận với nhau: chính bản thân chúng tôi không phải là con người xă hội chủ nghĩa th́ làm sao đào tạo ra được con người mới xă hội chủ nghĩa? Thế nhưng các đảng viên, với những lư luận mà đến bây giờ tôi vẫn chưa hiểu được, đă cho thấy rằng dù không phải là người mới xă hội chủ nghĩa chúng tôi vẫn có khả năng đào tạo các em thành con người xă hội chủ nghĩa.

Giờ này nh́n lại, tôi tự hỏi v́ sao trong 12 năm trời, tôi lại có thể ngoan ngoăn đến thế? Có lẽ bấy giờ tôi là một giáo viên lưu dung, nên răm rắp nghe theo lời giáo huấn mà không cần ai thuyết phục! Vào thời điểm đó, tôi sợ hăi lắm, tôi hèn hạ lắm! Chỉ cần sai một câu so với sách giáo khoa, th́ cũng có thể bị xem là ‘thiếu quán triệt’, thậm chí là ‘phản động’. V́ sợ hăi, nên tôi ca ngợi những điều mà người ta kể ḿnh nghe, và nói lại cho các em như là xác tín của chính ḿnh. Nhưng đằng sau những lời đầy nhiệt t́nh của tôi, là sự ươn hèn và dối trá.

Tôi dạy cho các em: ‘ḿnh v́ mọi người’, mà mỗi tháng ŕnh rập để nhận tiêu chuẩn 300g thịt nhiều nạc hơn người khác, cũng như đối xử bần tiện với đồng nghiệp để giành giựt ba thước vải thô hay một vỏ xe đạp; tôi dạy cho em ‘phải căm ghét kẻ thù’ mà trong ḷng th́ chỉ muốn dạy yêu thương; và v́ những lời dối trá đó, nên dù em không căm thù ai, th́ em chỉ tin tưởng ở căm thù hơn là tin tưởng vào t́nh yêu giữa người và người.

Những lời tôi nói thuở ấy th́ chắc chắn các em đă quên gần hết rồi, nhưng cái ươn hèn và đối trá thể hiện qua cách sống của tôi, giờ đây đă trở thành điều đương nhiên nơi các em. Thay v́ đào tạo ‘con người mới xă hội chủ nghĩa’ như tôi rêu rao, giờ đây các em trở nên những con người thoải mái sống trong bầu không khí dối trá của một xă hội vô tâm, và uốn ḿnh theo môi trường một cách ươn hèn để làm sao ḿnh có lợi nhất…

Tôi đă góp phần tạo ra một thế hệ hoàn toàn vô cảm, v́ những từ như ‘tổ quốc, tự do, trách nhiệm, lương tâm, t́nh người, v́ dân, v́ nước’… chỉ c̣n là những sáo ngữ rỗng tuếch. Và đau ḷng nhất, ấy là các em không thấy đó là điều mất mát lớn nhất của một con người. Các em cho rằng sự thật và ḷng dũng cảm không bao giờ có thật trên đời. Tôi và nhiều đồng nghiệp của ḿnh đă lừa dối các em.

Thế hệ chúng tôi đọc những lời xin lỗi của em về một khúc cây rừng để đổi lấy chén cơm, chúng tôi biết lấy ǵ để xin lỗi thế hệ các em v́ những tàn phá mà chúng tôi đă gây ra đối với vật chất và tinh thần của các em trong 30 năm qua?

Nhưng dù chúng tôi không biết xin lỗi và nhiều khi không buồn xin lỗi, th́ tôi tin rằng các em đă tha thứ cho chúng tôi. Thế hệ đàn em luôn quảng đại đối với đàn anh, và sẽ tiếp tục tha thứ. Hy vọng với tấm ḷng tha thứ của các em đối với chúng tôi, các em sẽ trở thành những người biết trồng lại những chồi non đầy hy vọng trên những cánh rừng Việt Nam và trong tâm khảm của thế hệ con cháu của các em.

Tôi chắp tay nguyện cầu cho các em xóa bỏ những bài học dối trá của chúng tôi, để thế hệ ngày mai sẽ là một thế hệ không c̣n mất mát như các em, mà là một thế hệ biết giá trị của ḿnh, một thế hệ sống hiên ngang, không chấp nhận dối trá và đối xử với nhau trong một bầu không khí của sự thật. Tôi nguyện cầu để đừng ai tiếp tục tưới vào những chồi non hôm nay chất độc của hận thù hầu mai này con em Việt Nam c̣n có được một rừng ‘người’, những con người sống với nhau đầy ḷng trắc ẩn..

Cho tôi một lần bắt chước em để nói lên lời sám hối: Khi đọc những ḍng này, xin em hiểu cho và xem như đây là lời xin lỗi muộn màng của tôi.