Lănh Đạo trong ḷng Quê Hương :

những động tác thiết yếu cần thực hiện…

 
 

NGUYỄN Văn Thành

 

 

 

 

Lời nói đầu 

 

Sau khi bài chia sẻ « Tâm sự của người lái đ̣… » đă xuất hiện đó đây trên các tờ Thông Tin Điện Tử, nhiều « người em » đă có dịp tham dự các lớp hè ở Hà Nội và TP HCM, như Q và H, B và Ch, Th và N … từ từ gửi điện thư về chất vấn tôi như sau : « Ông ơi, thông thường khi dạy cho bọn em, về cách giáo dục và lắng nghe các cháu có vấn đề nguy cơ Tự Kỷ, ông luôn luôn liệt kê những động tác cụ thể hay là những bước đi lên và đi tới theo thứ tự, từ khởi điểm… cho đến khi thâu đạt mục đích cuối cùng. Ông thường gọi đó là Tư Duy Cấu Trúc (Systemsthinking). Lần nầy, khi ông đề cập đến vấn đề Lănh Đạo trong ḷng Đất Nước, sao ông không chọn lựa cách tŕnh bày « Những bước đi lên cụ thể » ?  Nếu ông định nghĩa Lănh Đạo, với những ĐỘNG TÁC CỤ THỂ (définition opérationnelle), họa may bọn em mai ngày sẽ dễ dàng biết cách làm việc tốt hơn và đúng hơn, khi tiếp xúc với người dân, hay là với anh chị em đồng bào, ở cấp Trung Ương cũng như trong các phường khóm. Thêm vào đó, có một câu hỏi « cơ bản» bọn em không thể lẫn tránh : Ai là người anh chị em đồng bào thực sự ? Phải chăng họ có mặt trong những người chủ trương hay là xúi giục bạo động và hận thù ?

 

Nhằm trả lời cho các người em ấy –họ thích gọi tôi là ông, thay mặt cho con cái- sau đây là lá thư trả lời, được viết ra « với tất cả tấm ḷng » theo lối nói của Cụ NGUYỄN TRĂI, và gửi đi dưới dạng một bài chia sẻ.

 

 

 

                                                            ***

 

 

Các bạn trẻ và các em thân mến,

 

Trước tiên, tôi xin cám ơn các em đă khiêm tốn đặt ra cho tôi những câu hỏi về Lănh Đạo, một cách rất đơn sơ, trực tiếp và chân thành. Nếu trong nhiều tầng lớp cán bộ, ai ai cũng giống như các em, quyết tâm thăng tiến cách làm và cách sống hằng ngày của ḿnh, từ việc nhỏ đến việc lớn, chẳng bao lâu Đất Nước của chúng ta sẽ đuổi bắt kịp thời những bước đi khổng lồ của Thánh Gióng -hay là Phù Dổng Thiên Vương- trên mọi nẻo đường ngang dọc, với mục đích xây dựng Quê Hương và phục vụ anh chị em đồng bào.

 

Lẽ đương nhiên, trong khuôn khổ của một bài chia sẻ, tôi không thể nào tát cạn hết tất cả mọi vấn nạn trọng yếu, có liên hệ đến trách nhiệm của người Lănh Đạo.

 

Thể theo cách phân biệt đă trở nên cổ điển về năm loại sinh hoạt tâm lư và xă hội của con người :

 

-   sinh hoạt năm giác quan,

-   sinh hoạt tư duy,

-   sinh hoạt xúc động,

-   sinh hoạt ngôn ngữ,

-   sinh hoạt quan hệ tiếp xúc và trao đổi giữa người với người,

 

hôm nay tôi chỉ đặt trọng tâm vào việc tŕnh bày năm bước đi lên cụ thể và tất yếu, mỗi khi Người Lănh Đạo có nhiệm vụ tiếp xúc và trao đổi với người dân, trong bất cứ t́nh huống nào. Tôi hy vọng sẽ có những dịp khác để tŕnh bày cách rốt ráo và chi ly hơn về Lănh Đạo, trong một tác phẫm có chất lượng và kích thước quan trọng hơn.

 

Bước thứ nhất : Trước hết, người Lănh Đạo cần vận dụng năm giác quan của ḿnh một cách tinh tế. Mục đích tối hậu cần nhắm tới là THẤY và NGHE cũng như TIẾP CẬN, một cách cụ thể và khách quan, những tin tức thiết yếu xuất phát từ anh chị em đồng bào.

 

Hẳn thực, cũng như trên b́nh diện sức khỏe thể lư, chúng ta sẽ « khốn nạn và tê liệt », đến chừng nào, nếu bộ năo trên đầu không có khả năng tiếp nhận những tin tức cần thiết từ mọi vùng ngoại vi của cơ thể, lần lượt gửi về, trong từng phút từng giây của cuộc sống ?

Cũng y hệt như vậy, Đất Nước sẽ đi vào con đường bế tắc, nếu người Lănh Đạo chỉ « rót xuống », từ trên những mệnh lệnh, hay là áp đặt từ ngoài những chương tŕnh, những đường lối, những kế hoạch…Và người dân chỉ được phép trả lời « dạ dạ, vâng vâng ».

Thể theo lối nh́n của tác giả người Anh, Edward DE BONO, dù muốn dù không, nhân loại cần dấn bước trên con đường văn minh và tiến bộ, vào thiên niên kỷ thứ ba. Do đó, thể thức Lănh Đạo hàng dọc, độc lộ và một chiều –từ trên ban phát xuống dưới- phải sáng suốt nhường bước cho cách Lănh Đạo chiều ngang.

Loại lănh đạo thứ hai nầy đặt nền tảng trên những quan hệ tiếp xúc và trao đổi qua lại hai chiều, giữa những người b́nh đẳng có giá trị làm người, giống như nhau, ngang hàng nhau, tuy dù họ có những chức vụ và địa vị khác nhau. Khác nhau, nhưng bổ túc cho nhau một cách mật thiết.

Trong tinh thần và lăng kính ấy, không ai có thể lănh đạo một Đất Nước, nếu người ấy không đi lại con đường của Bồ Tát Quan Thế Âm : Nh́n Đất Nước với một trăm con mắt, lắng nghe anh chị em đồng bào với một trăm lỗ tai, phục vụ mọi người dân với một trăm cánh tay, yêu thương mỗi người dân với một trăm quả tim. Sẵn sàng sử dụng một trăm đôi chân, để t́m đến với những thành phần nghèo đói, đang c̣n thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu một mái nhà… trên mọi nẻo đường của Quê Hương, từ Ải Nam Quan đến Mũi Cà Mau.

 

Không đồng cảm và chia sẻ ngọt, bùi, đắng, cay với từng người dân, giàu cũng như nghèo, Bắc cũng như Nam, trong nhiều lănh vực khác nhau như chính trị và tôn giáo, giáo dục cũng như kinh tế…làm sao chúng ta có thể phục vụ và xây dựng Đất Nước.

Không lắng nghe, trao đổi qua lại với mỗi người anh chị em đồng bào, công việc mà chúng ta gọi tên là Lănh Đạo, chỉ là xu thế « vơ đũa cả nắm, bóp méo xuyên tạc hay là suy bụng ta ra bụng người… ». Trong lănh vực khoa học, những cách làm ấy mang tên là cơ chế tổng quát hóa, chủ quan hóa và gạn lọc một chiều. Với ba cơ chế nầy, chúng ta dập tắt mọi tiếng nói và đàn áp nguyện vọng của người anh chị em đồng bào, thay v́ phục vụ và xây dựng Quê Hương, thể theo mẫu thức của những người cha ông đi trước như Lư Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo…

 

 

 Bước thứ hai : Người Lănh Đạo quyết tâm khẳng định lối nh́n của ḿnh với tất cả niềm xác tín cần thiết, thay v́ lượn lẹo, ba phải, ve văn, làm vừa ḷng « cấp trên », đàn áp « cấp dưới ». Đồng thời, họ có khả năng trân trọng, ghi nhận và phản ánh quan điểm cũng như lập trường của mỗi người dân, mà họ t́m đến, gặp gỡ, tham khảo, lắng nghe…trên mỗi nẻo đường của Non Sông.

 

Nói khác đi, người Lănh Đạo vừa làm ngọn hải đăng sáng soi con đường đi của người dân, trong những giai đọan băo bùng, sấm sét. Đồng thời, Lănh Đạo là ǵ, nếu không phải là tạo điều kiện thuận lợi, để mỗi anh chị em đồng bào tham gia và đóng góp phần tinh túy của ḿnh, trong công việc dựng Nước và giữ Nước, nghĩa là mang lại ấm no và hạnh phúc cho mỗi người dân cùng chung sống trong môi trường, không loại trừ một ai.

Làm sao có thể thành tựu hai hơi thở ra vào nầy, nếu người Lănh Đạo không ngày ngày mài nhọn và đánh sáng khả năng Tư Duy của ḿnh ? Thể theo phương pháp do tác giả Edward DE BONO đề nghị, người Lănh Đạo cần  quyết tâm thường xuyên học tập, bắng cách đội lên đầu sáu chiếc mũ có sáu màu sắc khác nhau :

 

-   Chiếc mũ màu trắng thúc giục người Lănh Đạo đi t́m những sự kiện cụ thể và khách quan, trước khi đưa ra một nhận định về ḿnh và về người khác,

-   Chiếc mũ màu đen gọi mời người Lănh Đạo hăy can đảm nh́n nhận những khuyết điểm, trong lời ăn tiếng nói và nhất là trong tác phong của ḿnh, cũng như trong mọi chương tŕnh họat động, do ḿnh đề xuất và được đánh giá sau mỗi giai đoạn thực hiện.

-   Chiếc mũ màu vàng mặt trời khuyến khích người Lănh Đạo hăy phát huy một cách cụ thể những tiềm năng phong phú của Đất Nước trên cả hai b́nh diện vật chất và tinh thần. Một cách đặc biệt, giới trẻ từ 15 đến 35 tuổi, được họ chuẩn bị và đào tạo, một cách kỹ lưỡng, để mai ngày thay thế họ trong những vị trí trọng yếu, theo tinh thần « Con hơn cha là nhà có phúc »,

-   Chiếc mũ màu đỏ ngày ngày gây ư thức cho họ về vai tṛ và tầm quan trọng của xúc động, trong mỗi quan hệ giữa người với người. Chỉ cần một phút giây thiếu thức tỉnh, xúc động đă biến thành bạo động, khả dĩ gieo mầm mống hoang tàn, hận thù và chiến tranh, trong bao nhiêu tâm hồn của bà con xa gần.

-   Chiếc mũ màu xanh da trời có chức năng nhắc nhủ cho mỗi người trong chúng ta :

 

Ánh mắt con là cả một bầu trời,

Bàn tay con huyền nhiệm thấu tầng mây,

Bước chân con gieo hạnh phúc cho đời,

Quả tim con là nguồn suối không bao giờ cạn vơi .

 

-   Sau hết, chiếc mũ màu xanh lá cây kêu mời người Lănh Đạo hăy dốc toàn tâm và toàn lực, để tạo nên mùa xuân an b́nh và hạnh phúc, trong tâm hồn của mỗi người anh chị em đồng bào, cũng như trên từng tấc đất của Quê Hương.

 

Nhờ sức tác động của tất cả sáu chiếc mũ nầy, mỗi người Lănh Đạo sẽ biết dừng lại, không thả ḿnh trôi theo những phản ứng so sánh và phân biệt :

 

-        Tao tốt mày xấu,

-        Tao đúng mày sai,

-        Tao hơn mày thua,

-        Tao chính mày ngụy,

-        Tao yêu Nước mày bán Nước,

-        Tao là loại người hạng nhất mày là loại người hạng hai…

 

Chính v́ loại tư duy nhị nguyên hay là lưỡng năng, lưỡng cực nầy, con người Việt Nam, qua bao nhiêu thế hệ, vẫn tiếp tục làm « gà một nhà bôi mặt đá nhau ». Nói khác đi, hai phe « Sơn Tinh và Thủy Tinh », với những nhăn hiệu và mặt nạ « đổi mới », vẫn  tiếp tục t́m cách sát hại lẫn nhau, trên những vùng đất thuộc Văn Hóa Sông Hồng.

 

 

Bước thứ ba : Không kêu tên và gọi ra vùng ánh sáng của ư thức, cũng như t́m cách hóa giải những xúc động như Lo Sợ,  Đau Buồn và Tức Giận, người Lănh Đạo sẽ lặp lại y hệt hành vi của Vua Thục An Dương Vương : Rút thanh gươm cứu Nước cứu Nhà  -quà tặng của Thần Kim Qui tại Đền Cổ Loa-  để chém đứt đầu đứa con gái độc nhất của ḿnh.

 

Nhằm phát huy với tha nhân những quan hệ đồng cảm và chia sẻ, hiểu biết và bất bạo động, người Lănh Đạo cũng như tất cả những ai cố quyết sống cuộc đời « làm người », hăy học tập lắng nghe người anh chị em và chọn làm của ḿnh, bốn giai đoạn đi tới của tác giả M. B. ROSENBERG, vừa khi cảm nhận một xúc động đang hiện h́nh và bắt đầu tác yêu tác quái, trong nội tâm :

 

-         Giai đoạn thứ nhất là ghi nhận và phản ánh bằng ngôn ngữ chính xác, những ǵ đang xảy ra một cách cụ thể trong hành vi của chính ḿnh, hay là trong tác phong của người đang có mặt với ḿnh,

-         Giai đoạn thứ hai là gọi tên hay là đặt tên cho xúc động đang từ từ xuất hiện trong nội tâm và t́m cách trốn thoát ra ngoài bằng những phản ứng thể lư như khóc la, tăng động, hay là ù ĺ, bị động…

-         Giai đoạn thứ ba là khám phá một hay nhiều nhu cầu cơ bản của ḿnh và của người khác, ẩn núp ở bên dưới mỗi xúc động đang xuất đầu lộ diện,

-         Giai đoạn thứ bốn là t́m cách thỏa măn nhu cầu chính đáng của ḿnh và đáp ứng lời yêu cầu của kẻ khác, tùy vào những điều kiện hiện hữu.

 

Khi diễn tả những xúc động của bản thân, cũng như khi tạo điều kiện hiểu biết và lắng nghe, nhằm giúp kẻ khác bộc lộ nội tâm, người Lănh Đạo không ngừng trau dồi ngôn ngữ của ḿnh. Họ nhạy bén, biết cách dùng sứ điệp ngôi thứ nhất « TÔI », hay là những đại danh từ khác có giá trị tương đương, để khẳng định những ư kiến chủ quan của ḿnh. Không tôi luyện khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách sáng suốt và thức tỉnh như vậy, họ sẽ thả ḿnh trôi theo những hành vi tố cáo, tấn công, kết án, và ức chế…nhắm người khác đang có mặt và trao đổi với ḿnh.

 

                             

Bước thứ bốn : Tất cả những ǵ được cưu mang trong nội tâm của người Lănh Đạo, không sớm th́ muộn, sẽ xuất đầu lộ diện trong ngôn ngữ có lời và ngôn ngữ không lời của họ. Một cách đặc biệt, có ba loại người mang danh hiệu là Lănh Đạo. Tuy nhiên trong thực tế của hành động, họ chỉ là những con Tinh Yêu Ma quái, cơ hồ Mộc Tinh, Ngư Tinh và Hồ Tinh dẫn đưa Đất Nước vào ṿng suy đồi và diệt vong. Chỗ nào họ xuất hiện, người anh chị em đồng bào trở thành vong thân và vong bản :

 

-        Loại thứ nhất là Lănh Đạo Bao Cấp,  quản lư từng kư đường, từng phần gạo… thậm chí công việc ăn nằm vợ chồng của người dân.

-        Loại thứ hai là Lănh Đạo Độc Tài hay Kiểm Duyệt. Người dân chỉ nói được những điều họ cho phép nói, chỉ viết được những điều họ cho phép viết. Nếu không chấp hành một cách đứng đắn, tức khắc họ sẽ bị bịt miệng, bịt mồm, hay là dẫn độ vào tù ngục, được đổi tên là trại học tập.

-        Loại thứ ba là Lănh Đạo Nghi Kỵ, Nạn Nhân, nh́n thấy mọi người là địch thù, khám phá khắp mọi nơi những ư đồ phản động và phá hoại.

 

Nói một cách đơn sơ và dễ hiểu, người Lănh Đạo trong lăng kính vừa được tŕnh bày, t́m ra mọi thủ thuật để hạn chế người dân, bằng cách bịt tai, bịt miệng và bịt mắt mọi người, không cho phép họ nói, không cho phép họ nghe, không cho phép họ thấy.

 

Sau một thời gian trên dưới chừng 50 năm, những loại người Lănh Đạo ấy đă bị lật đổ, xua đuổi. Thế nhưng vết thương rướm máu, do họ tạo ra trong cơi ḷng của mọi người vẫn c̣n lê lết kéo dài, từ đời nọ qua đời khác.

 

Những phân tích chi ly ấy cho chúng ta thấy rơ : Bao lâu chưa tin vào ḿnh, cho dù người Lănh Đạo là chủ tịch, là thủ tướng, là bộ trưởng , hay là ǵ ǵ đi nữa, làm sao họ có thể có một chương tŕnh, một thái độ « xây dựng ḷng tin », cho Đất Nước và anh chị em đồng bào của ḿnh ?

 

Chính v́ những lư do đó, chúng ta hăy có gan làm Trần B́nh Trọng,  ngày ngày khẳng định ḿnh: Ta thà làm tôi của Nước Nam, hơn là làm vua ở Đất Bắc.

 

 

Bước thứ năm : Quyết tâm làm người Lănh Đạo, kết dệt những quan hệ Lắng nghe, Yêu thương và Hiểu biết giữa người với người, theo mẫu thức của ba vị Bồ Tát mang tên là TR̀ ĐỊA, THƯỜNG BẤT KINH và ĐỊA TẠNG :

 

-         Tŕ Địa ngày ngày đi nối lại những con đường hư, bắc lại những chiếc cầu đồng cảm và chia sẻ, thứ tha và hiểu biết, yêu thương và an b́nh.

-         Thường Bất Kinh, trên mọi nẻo đường của Quê Hương, gieo rắc niền tin, tinh thần tự lực và tự cường. Đi đâu, Ngài cũng rỉ vào tai cho mọi người : « Bạn có đủ khả năng để đứng thẳng và bước tới trước ».

-         Địa Tạng đến thăm viếng những miền của Quê Hương, mang tên là địa ngục. Bao lâu địa ngục chưa trống không và biến thành địa đàng, Địa Tạng vẫn c̣n ở lại đó với anh chị em đồng bào.

 

Riêng đối những người Em sống Đức Tin vào Đức Kitô : nếu các em « tràn đầy và thấm nhuần Chúa Thánh Thần », các em cũng có khả năng « dời núi lấp sông », giống như ba vị Bố Tát Tŕ Địa, Thường Bất Kinh và Địa Tạng.

 

Ngày 27 tháng 01 năm 2008

ORSONNENS/ Fribourg, Thụy Sĩ