KHỔ ĐAU VÀ HẠNH PHÚC

phương pháp hoá giải xúc động và t́nh cảm

 

*  nguyễn văn thành

 

 

Ước mơ hạnh phúc có mặt trong tâm hồn cuả tất cả chúng ta, dù mỗi người có một lối nh́n riêng biệt và độc đáo về bản sắc cuả hạnh phúc và con đường thực hiện. Trong ḷng cuộc đời này, khổ đau cũng có mặt khắp muôn nơi, trong hang cùng ngơ hẻm cuả nhân loại.

 

Theo giáo lư cuả đạo Bụt, “phiền năo tạo bồ đề”. Cây giải thoát chỉ nảy mầm đâm mộng trong ḷng đất khổ đau. Hoa sen nở ra, cống hiến hương sắc cho đời sau khi đă vươn ḿnh lên từ lớp bùn lầy nước đọng. Tin Mừng cuả Đức Ki-tô cũng kêu mời chúng ta ngày ngày thực hiện cuộc “vượt thoát” ấy. Phục sinh phải chăng là hoa trái ngọt ngào, chỉ xuất hiện ở cuối chặng đường khốn khổ và gian truân ? Con đường nầy là một tất yếu (từ Hi Lạp là ananké) thuộc thân phận và điều kiện làm người.

 

Trong khoảng mười năm gần đây, với những khám phá mới mẻ về vai tṛ và tầm quan trọng cuả xúc cảm trong đời sống con người, tâm lư học đương đại cũng đang nhấn mạnh và làm nổi bật mối liên hệ mật thiết giưă hạnh phúc và khổ đau. Nói cách khác, khổ đau không thể không có mặt trong ḷng cuộc đời. Trong những cuốn sách đă phát hành, tôi thường dùng lối nói ví von, rằng “ khổ đau là ‘rác’, là ‘phế liệu’ do con người làm ra”. Chỗ nào có con người chung sống, hợp tác, đồng hành và chia sẻ, trong bất cứ điạ hạt nào, chỗ ấy thế nào cũng có “rác” cứ lần hồi sinh sản dưới nhiều h́nh thức khác nhau. Rác ấy sẽ biến thành khổ đau nếu nó tạo nên t́nh trạng xung đột, kỳ thị, hận thù, chiến tranh giưă người với người.  Trái lại, chừng nào con người có khả năng chuyển hoá rác thành vật tư hay là phương tiện phục vụ con người, th́ lúc ấy rác đă cho hoa, nghiă là con người có hạnh phúc, hoặc cũng có thể bảo rằng giải thoát, phục sinh đă ở trong tầm tay cuả con người.

 

Nhằm quảng khai những tư tưởng nói trên, trong bài này tôi sẽ lần lượt tŕnh bày hai phần sau đây:

 

Trong phần đầu tôi sẽ gắng liệt kê một vài dấu hiệu cụ thể và khách quan nhằm phát hiện t́nh trạng khổ đau đang có mặt trong chúng ta và giưă chúng ta. Trong phần hai, tôi sẽ khẳng quyết thêm rằng: hạnh phúc toàn măn và trọn vẹn không bao giờ hiện hữu trên đời này. Trái lại đó là một tiến tŕnh liên lỉ do tôi chọn lưạ và quyết định. “Có công mài sắt có ngày nên kim”. Nói khác đi, hạnh phúc là muà màng do chính tôi gieo văi và gặt háibằng cách chấp nhận những nhu cầu cuả chính ḿnh và tôn trọng nhu cầu làm người cuả mỗi anh chị em đang sống chung quanh ta. Trong lời kết luận, tôi sẽ nhấn mạnh rằng hạnh phúc vưà là một quyền lợi vưà là một trách nhiệm cuả con người: suốt từ khi bước vào cuộc sống này cho đến khi nhắm mắt lià đời, ai ai trong chúng ta cũng có quyền đi t́m hạnh phúc cho ḿnh; nhưng đồng thời đó cũng là trách nhiệm làm người cuả chúng ta đối với từng anh chị em trong ḷng xă hội, quê hương và nhân loại. Hẳn thế, bao lâu đời sống c̣n có người c̣n bị áp bức bóc lột th́ tôi có trách nhiệm giải cứu người anh em ấy bằng bàn tay và tấm ḷng cuả tôi; bao lâu c̣n có người ăn xin ngoài đường, nằm lê lết qua đêm trên hè phố, th́ trách nhiệm làm người cuả tôi là làm một điều ǵ cụ thể trong tầm tay ḿnh để chia sẻ niềm ưu tư và ước vọng cuả người ấy.

 

Trên con đường t́m kiếm và thực hiện hạnh phúc, là người, chúng ta không thể tiến bước lẻ loi, một ḿnh. Chúng ta đồng hành và chia sẻ. Tôi chỉ có thể gặt hái muà màng hạnh phúc chừng nào tôi biết gieo văi hạt giống hạnh phúc trong vườn ḷng cuả mỗi người anh em bên cạnh tôi.

 

I. Làm sao phát hiện những dấu hiệu khổ đau nơi chính ḿnh và nơi kẻ khác ?

 

Sơ đồ sau đây tŕnh bày bốn thành tố với bốn phần vụ khác nhau cuả nội tâm:

 

 

 

 

Thành tố:                 (1)                        (2)                               (3)                   (4)

                           Cưả vào             Thuyên giải                  Xúc động          Cưả ra

 

Phần vụ:       Tiếp thu  và      Tổng hợp tin tức               Tŕnh bày nhu          Tạo quan hệ

                       ghi nhận thực tại               Khám phá ư                       cầu và yêu cầu         tiếp xúc và

                     bằng các giác quan        nghiăbằng trí tuệ    t́nh cảm                      trao đổi qua

  ngôn ngữ và tác phong

 

 

H́nh 1:  sơ đồ nội tâm của xúc động – t́nh cảm con người

 

Khi khổ đau xâm chiếm và tràn ngập tâm hồn, bốn loại triệu chứng khách quan sẽ từ từ xuất hiện trong bốn lănh vực cuả nội tâm.

 

Loại một nằm ở cưả vào. Thay v́ ghi nhận thực tại một cách khách quan cụ thể, nghiă là có sao nói vậy, cố gắng phản ảnh thực tại bên ngoài một cách trung thực toàn diện, chúng ta thường có khuynh hướng xuyên tạc bóp méo sự kiện bằng ba cách sau đây:

(a) vơ đuă cả nắm, nghiă là biến hoá một sự kiện cụ thể thành một sự kiện có tính cách tổng quát, thành một quy luật thường hằng;

(b) gạn lọc, nghiă là chỉ ghi nhận những sự kiện thuận lợi và thích hợp cho hệ thống tin tưởng cuả chúng ta. Khi đă ghét ai, chúng ta chỉ thấy nơi người ấy những khiá cạnh tiêu cực và bỏ quên những đặc điểm tích cực năng động;

(c) chủ quan hoá, nghiă là chỉ lưu tâm nhấn mạnh đến ư kiến riêng cuả bản thân ḿnh mà không tôn trọng lối nh́n cuả những người khác, nhất là những ai không cùng chia sẻ quan điểm và lập trường cuả chúng ta.

 

Loại hai nằm trong điạ hạt thuyên giải. Thay v́ tŕnh bày ư kiến và ư nghiă cuả ḿnh cũng như tôn trọng, lắng nghe quan điểm cuả kẻ khác, chúng ta thường có xu thế phân biệt hai phe đối lập nhau:

tao tốt - mày xấu

tao có lư – mày vô lư

tao đúng – mày sai

tao có ư ngay lành – mày có ư đồ gian ác, lưu manh

Lối suy nghĩ nhị nguyên ấy, với bao nhiêu lời tố cáo, phê phán, đổ lỗi, chụp mũ, gắn nhăn hiệu ... là triệu chứng khách quan bên ngoài cuả một tâm hồn đang khổ đau buả vây và làm tê liệt một cách trầm trọng những sinh hoạt và quan hệ hằng ngày.

 

Loại ba nằm trong điạ hạt xúc động và t́nh cảm. Một cách đặc biệt và rơ ràng, trong điạ hạt xúc động và t́nh cảm, khi nào ai đau khổ th́ người ấy sẽ bị bế tắc, bị phong toả hay là tràn ngập đắm đuối. Họ mất khả năng làm chủ bản thân và cuộc đời. Họ cảm thấy ḿnh là nạn nhân cuả bao nhiêu người khác, trong đời sống gia đ́nh và xă hội. Theo ngôn ngữ  cuả Daniel Goleman, t́nh trạng nầy cuả nội tâm được so sánh như một cuộc đảo chánh, trong đó một chính phủ bị lật đổ, nghiă là lư trí không hoạt động một cách sáng suốt. Bao nhiêu quyết định và chọn lưạ đều mang sắc thái cuả dục vọng mù quáng, bốc đồng và hỗn độn.

 

Sống trong những t́nh huống như thế, con người –phàm là ai, cho dù ở điạ vị hoặc chức vụ nào, có tŕnh độ học thức cao hay thấp- sẽ dần đánh mất ư thức về bản sắc hoặc căn cước đích thực cuả ḿnh.  Họ không c̣n nhận biết ḿnh là ai, có những nhu cầu cơ bản như thế nào ...  Rốt cuộc, chúng ta là ai trong ḷng quê hương, đất nước ? Chỉ là nồi da nấu thịt ! Hay là gà một nhà bôi mặt đá nhau, từ đời này sang đời khác.

 

Loại thứ bốn nằm trong lănh vực quan hệ tiếp xúc và trao đổi. Trong một đất nước hoặc xă hội hạnh phúc, không có kẻ thắng người thua, không có chủ nhân và nô lệ, không phân biệt bạn và thù, trắng đen rơ rệt. Theo truyền thống văn hoá cuả Lạc Long Quân và Âu Cơ, chúng ta tất cả là anh chị em đồng bào, mang ḍng máu Rồng Tiên trong huyết quản. Trái lại, khi quả tim chúng ta là sào huyệt cuả khổ đau, đam mê và dục vọng, chính chúng ta làm nên những con sông Gianh, sông Bến Hải, những hàng rào kẽm gai ciưă người với người.

 

Nhiều khi chính chúng ta đă đào hầm chôn sống những người anh chị em  cuả chúng ta, cơ hồ Trần Thủ Độ –vị công thần khai nguyên nhà Trần- đă làm cách đây hơn bảy thế kỷ đối với tông thất nhà Lư. Cũng vậy, để thiết lập triều đại nhà Hồ, Hồ Quư Ly đă truất phế đưá cháu ngoại cuả ḿnh là vua Trần Huệ Tông, nhốt ngài vào một ngôi chuà heo hút, xa cách thủ đô Thăng Long. Thế vẫn c̣n chưa đủ. Ông c̣n sai bộ hạ đem dây thắt cổ vị vua cuối cùng cuả nhà Trần. Sở dĩ như vậy là v́ ông chủ trương “nhổ cỏ phải nhổ tận gốc”.

 

Lịch sử Việt Nam cho chúng ta thấy rơ: từ cổ chí kim, phần lớn những triều đại hay chính thể luôn luôn khởi đầu bằng những cuộc thanh trừng đổ máu. Và cuối mỗi triều đại thường có những người sẵn sàng bán đứng quê hương, sụp lạy trước ngoại bang để xin xỏ, cầu viện hay là “rước voi chà mả tổ”.

 

II. Làm sao xây dựng hạnh phúc cho bản thân và cuộc đời ?

 

Để hiểu rơ thế nào là hạnh phúc, chúng ta hăy lắng nghe câu chuyện dưới đây cuả C. Steirer:

 

Ngày xưả ngày xưa, vào thời nguyên thuỷ, con người khắp nơi trên mặt đất đă sống với nhau chuỗi ngày rất hạnh phúc và hoà b́nh. Chúng ta hăy đến thăm viếng họ và t́m cách học hỏi nơi họ đâu là bí quyết cuả một đời sống hạnh phúc. Thuả ấy, mỗi người vưà sinh ra đă có sẵn hai chiếc bị nằm sẵn ở trước ngực vàs au lưng cuả ḿnh. Với chiếc bị nằm sau lưng, tôi nhận lănh tất cả mọi quà tặng do cha mẹ, họ hàng bà con xa gần mang đến. Nào là lương thực, tṛ chơi, kiến thức, áo quần, vật tư xây nhà cưả và dụng cụ sản xuất, lao động. Mỗi lần có người cần một vật dụng, tức khắc có một người khác sẵn sàng xuất hiện và biếu tặng món quà cần thiết cho người ấy.

 

Cũng vào thời kỳ vàng son này, khi tôi nhận thấy có người đang cần một món đồ bất kỳ thuộc điạ hạt nào, tôi chỉ cần đưa tay vào chiếc bị ở đằng trước ngực, tức th́ tôi kiếm ra được món đồ mà người kia đang cần cho bản thân và cuộc sống cuả ḿnh. Ngày ngày lớn lên, tôi thấy mọi người đều làm như vậy. Và tôi đă học sống quảng đại, giống như mọi người. Cuộc sống thuả ấy thật là phong phú, sung măn cho mọi người và cho từng người, không trừ sót một ai.

 

Thế rồi, một hôm, bỗng xuất hiện một bà phù thuỷ. Không ai biết bà đến từ hành tinh nào. Ngày ngày bà cứ rỉ tai từng người, già trẻ lớn bé: “Con hăy khôn ngoan, lưạ người mà cho. Hăy giữ lại cho ḿnh một đôi điều cần thiết. Thời buổi khó khăn sẽ uà đến. Lúc bấy giờ con sẽ thiếu thốn mọi sự đấy.”

 

Cũng từ đấy, con người bắt đầu biết lo sợ. Nhiều lần, khi thấy bạn bè bà con thiếu một vật dụng, theo thói quen, họ đưa tay vào chiếc bị ở đằng trước. Nhưng nhớ lại lời khuyên cuả bà phù thuỷ, mọi người lập tức rút tay ra, không c̣n muốn cho đi một cách dễ dàng, đơn sơ như trước đây.

 

V́ thái độ dè sẻn và tự vệ cuả mỗi người, cuộc sống làm người đă thay đổi bộ mặt: từ bấy giờ ai ai cũng trở nên nghi kị, lo sợ. Và cuộc sống càng ngày càng trở nên thiếu thốn, bất hạnh.

Nhận thấy t́nh h́nh càng ngày càng thoái hoátai hại và trở thành bế tắc, các bô lăo đă có sáng kiến họp nhau lại, khảo sát một cách tỉ mỉ nguyên nhân cuả vấn đề. Họ khám phá ra rằng đầu mối là ở sự có mặt cuả bà phù thuỷ, và họ đă cầm gậy gộc xua đuổi bà ra khỏi xóm làng.

 

Oái oăm làm sao, bà phù thuỷ bằng xương bằng thịt th́ đă đi xa rồi, nhưng lời rỉ tai cuả bà vẫn c̣n xẩn vẩn đâu đó trong tư duy và quả tim mỗi người. Bà phù thuỷ vẫn c̣n nằm vùng trong mỗi chúng ta và ở giưă chúng ta.

 

Nếu mỗi ngày, mỗi người không quyết định thay đổi niềm lo sợ cuả ḿnh thành thương yêu tha thứ và tin tưởng nhau, chúng ta sẽ suốt đời làm nạn nhân tự nguyện cuả bà phù thuỷ vẫn đang t́m mọi cách để làm ô nhiễm mối quan hệ giưă người với người. Tên tuổi bà phù thuỷ ấy là thiên kiến, hận thù, chia rẽ, bạo động và chiến tranh. Nói tắt một lời, đó là tư duy nhị nguyên phát sinh ra mọi khổ đau cho con người trong ḷng cuộc đời và trên từng mảnh đất cuả quê hương.

 

Sào huyệt hay là chiến khu cuả bà phù thuỷ là đời sống xúc động và t́nh cảm.

 

*

*    *

 

Để hoá giải bao nhiêu vấn đề chung quanh đời sống xúc động và t́nh cảm, nghiă là:

·                  ngày ngày biến không thành ra có,

·                  chuyển hoá Rác để nuôi dưỡng những cánh đồng,

·                  giưă sa mạc làm tuôn chảy ḍng sông,

·                  trong chết chóc vun trồng hạt mầm …

chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật tâm lư với bốn bước như sau:

 

(1)    Xác định môi trường chung quanh, hay là nhận diện hoàn cảnh hiện hữu. Để có thể làm được việc này cần sử dụng những lối phát biểu: “Tôi thấy ….”, “Tôi nghe …”. Ví dụ: “Tôi nghe bạn phàn nàn và phê phán thái độ cuả tôi …”

(2)    Đặt tên, hay gọi tên xúc động vưà đang chớm nở và xuất hiện trong nội tâm. Bốn xúc động đầu đàn là Lo, Sợ, Buồn  và Giận. Lối phát biểu cần sử dụng trong giai đoạn này là: “Tôi cảm thấy …”.

(3)    Khám phá, phát hiện nhu cầu cơ bản cuả ḿnh đang có mặt hay là ẩn nấp, nguỵ trang bên dưới mỗi xúc động.

Sở dĩ tôi buồn là v́ tôi đang cần được nâng đỡ, uỷ lạo.

Tôi sợ là v́ tôi cần được an toàn.

Tôi lo là v́ tôi cần có phương tiện cụ thể, hữu hiệu để đối phó với những biến cố bất   trắc, bất ngờ.

Tôi giận là v́ tôi cần được tôn trọng. Những giá trị và xác tín cuả tôi cần được người   khác nh́n nhận.

(4)    Nêu rơ lời yêu cầu tích cực, cụ thể, nói lên nguyện vọng chính đáng cuả ḿnh. Thay v́ đ̣i hỏi, cưỡng bức, áp đặt từ bên ngoài, hay là lạm dụng vị trí quyền lực cuả ḿnh, chúng ta chỉ thỉnh cầu, nghiă là xin với một thái độ hài hoà, đồng hành, chia sẻ. Mỗi lần xin, chúng ta biết rằng kẻ khác có quyền từ chối, tuỳ vào thực tế và thực tại hiện hữu cuả họ.

 

Khi có nhiệm vụ nâng đỡ ai, giúp họ hoá giải xúc động và t́nh cảm cuả ḿnh, chúng ta cùng với họ kinh qua bốn giai đoạn vưà tŕnh bày, từ từ đi tới từng bước một trong tinh thần cởi mở và trung thực. Ở mỗi bước đều  cần giúp nhau dùng lối phát biểu tự xưng “tôi”. Không dùng sứ điệp ngôi thứ nhất là “tôi” th́ chúng ta sẽ có xu thế phê phán, tố cáo, đổ lỗi cho người khác đang đối diện chúng ta. Với điều kiện nầy, cơ hồ một ḍng sông lưu nhuận luân chuyển từ cội nguồn đi ra biển cả. Đời sống t́nh cảm và xúc động sẽ được thoáng thoát, chuyển biến một cách hài hoà tự nhiên, không c̣n bị ứ đọng, ối đọng và ô nhiễm.

 

*

*    *

 

Trong một cộng đồng, khi mỗi thành viên biết diễn tả rơ ràng nhu cầu cuả bản thân ḿnh, và đồng thời tôn trọng nhu cầu làm người cuả mọi thành viên khác, th́ cộng đồng ấy đang dấn bước trên con đường yêu thương và hạnh phúc, hiểu biết và tha thứ. Thiếu sự thứ tha, bất cứ cộng đồng nào –tôn giáo, đất nước, xă hội, gia đ́nh- sẽ không đứng vững, sẽ không có ngày mai. Thứ tha phải bắt đầu bằng lối nh́n cuả mỗi người về giá trị tự tại cuả người anh chị em hai bên cạnh. Dù họ có những hành vi sai trái đến độ nào chăng nưă, dù khuyết điểm đang tràn lan trong tác phong cuả họ, họ vẫn đáng yêu và cần tôi yêu thương để họ được vươn lên làm người. Tôi là Đức Bụt đại trí và đại bi, mang đến cho người ấy con đường giải thoát làm bằng Hiểu Biết và T́nh Thương. Tôi cũng là Đức Ki-tô đang đồng hành với người ấy để họ có thể sống lại, trở thành bất tử, bất diệt.

 

*

*   *

 

Hạnh phúc không phải là quả sung từ trên trời cao đột nhiên rơi vào miệng cuả tôi. Hạnh phúc chẳng bao giờ là tận điểm, có sẵn đó rồi, hoàn toàn, viên măn. Bao lâu c̣n mang thân phận và điều kiện làm người, chúng ta c̣n phải tạo dựng hạnh phúc cho ḿnh và cho người khác. Hạnh phúc là một tiến tŕnh liên tục do tôi làm nên với hai bàn tay, nước mắt và xương máu cụ thể, trong mỗi phút giây cuả cuộc đời. Hẳn thực, khi tôi làm cho kẻ khác hạnh phúc th́ chính tôi cũng gặt hái muà màng hạnh phúc cho bản thân và cho cuộc đời tôi.

 

Khi phân tích những quan hệ tiếp xúc và trao đổi giưă hai người, nhà tâm lư Eric Berne đă khám phá ra sự hện hữu cuả ba bộ mặt trong mỗi con người chúng ta:

 

Bộ mặt thứ nhất là NGƯỜI CHA MẸ, có phần vụ hướng dẫn và soi sáng, nâng đỡ và uỷ lạo những ai chung sống trong môi trường;

Bộ mặt thứ hai là NGƯỜI TRẺ EM, có phần vụ học hỏi thường xuyên và sống hạnh phúc với những người đang cùng có mặt trong xă hội;

Bộ mặt thứ ba là NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH, có phần vụ đồng hành và chia sẻ với mọi người anh chị em đồng bào, đồng hương, đồng loại.

 

Bên cạnh ba bộ mặt tích cực và xây dựng ấy, ba bộ mặt khác cũng đang đe doạ khống chế con người và quả tim cuả chúng ta:

 

NGƯỜI CHA MẸ th́ áp chế, bao che quá đáng;

NGƯỜI TRẺ EM th́ phản loạn hay lệ thuộc, bị động;

NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH th́ quá duy lư, khô khan lạnh lùng như một cái máy.

 

 

 


 

I.                    NGƯỜI CHA MẸ                                                      + hướng dẫn

(CM)                            +         --              nâng đỡ      

                                                                     

-- áp chế quá đáng

 

 

II.                 NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH                                       +  đồng hành  & chia sẻ

(TT)

                                                                                 

  +      --         --  duy lư cực đoan

 

 

 

III.               NGƯỜI TRẺ EM                                           +  học hỏi

(TE)                                                                   hồn nhiên

                                                                          hạnh phúc

                                              +          --

 

                                                                      --  phản động

                                                                          bị động

                                                                                                  lệ thuộc

 

 

H́nh 2: Ba khuôn mặt của một con người trong xă hội

 

Sơ đồ cuả Berne trên đây cho ta hiểu rơ, và ngày ngày đánh thức chúng ta: hai con người Aùnh Sáng và Bóng Tối đang tranh giành ảnh hưởng trong chính quả tim mỗi người. Trong tinh thần và chiều hướng ấy, hạnh phúc là CHO. Khi cho bất kỳ một cái ǵ, chúng ta nhận lại hạnh phúc trong ḷng ḿnh.  CHO là một quyết định, một chọn lưạ cần được thực thi từng ngày từng giờ.

 

Làm người, chúng ta, tự bản chất, là một sinh vật rất giàu có. Chúng ta có rất nhiều điều để trao tặng cho người khác, bắt đầu từ một nụ cười, một khoé mắt nh́n đầy yêu thương, một bàn tay tiếp xúc, hỏi han, xoa dịu, một lời nói nâng đỡ an ủi, khích lệ.

 

“Aùnh mắt em là cả một bầu trời

Bàn tay em huyền nhiệm thấu từng mây

Bước chân em gieo hạnh phúc mỗi ngày

Quả tim em: nguồn suối không cạn vơi!”

 

“Em trọng đại, ôi em là tất cả

Là Mẹ, là mảnh đất cho Quê Hương

Một khu vườn ương lại giống T́nh Thương

Xây non sông làm tươi đẹp khóm phường

Em là Nước  tưới Ngày Mai, Tuổi Trẻ

Đem Rừng Xanh phủ hết Đất Tang Thương

Hạt T́nh Người gieo văi khắp mười phương”

 

*

*     *

 

Để kết thúc, tôi xin kể câu chuyện về một giấc mơ. Hôm ấy, trong lúc soạn bài này, tôi đă trải qua một giấc mơ êm dịu. Trước mặt tôi, từ trên cao rơi xuống bốn con búp bê hoàn toàn giống nhau trong mọi chi tiết. Mỗi con đều có mũ đỏ, áo trắng, quần anh, đôi dép màu vàng mặt trời. Bỗng có một tiếng nói từ trên vọng xuống: “này con, hăy phân biệt cho bằng được cái ǵ làm nên nét khác biệt cơ bản giưă bốn con búp bê ở trước mặt con.”

 

Tôi có sáng kiến đi ra vườn, kiếm một cọng cỏ vưà dài, vưà dai, vưà dẻo. Rồi tôi đút cọng cỏ vào lỗ tai cuả con búp bê thứ nhất. Tôi nhích, nhích, và nhích …  Cọng cỏ  thoát ra khỏi lỗ tai phiá bên kia. Tôi cũng làm thế với con búp bê thứ hai. Lần này cọng cỏ thoát ra khỏi lỗ miệng. Với con thứ ba, cọng cỏ đi xuống quả tim và bị tắc nên dừng lại ở đó. Với con sau cùng, tôi nhích lui nhích tới cọng cỏ một cách rất tế vi, ư nhị. Thế rồi quả tim nó bắt đầu thổn thức phập phồng. Tôi iếp tục nhích thêm. Đôi mắt nó loé sáng như hai đốm lưả. Tôi vẫn tiếp tục nhích cọng cỏ. Hai tay búp bê bắt đầu cử động, và đôi chân di chuyển về phiá trước. Con búp bê đứng dậy, bước tới, Làm người.

 

Nếu tôi có phép đem cọng cỏ nhích vào tai các bạn, các bạn sẽ đáp ứng giống như con búp bê nào đây ?

 

Nancy, Đại Học Hè 2001

NGUYỄN VĂN THÀNH