CHO EM...

* Trần Duy Nhiên

 

PHẦN I
Em,
Tôi không biết tên em, tôi không biết em là ai nhưng tôi biết em là một người thao thức.
V́ em thao thức nên những ḍng sau đây mới đến được tay em.
V́ em thao thức nên một ai đó đă giới thiệu cho em.
V́ em thao thức nên em mới chịu khó đọc hết những lời khô khan sau đây.
Tôi đă viết những trang này, đầu tiên, cho các con tôi và cho học tṛ tôi.
Một số bạn hữu muốn tôi gởi chúng đến những người trẻ khác, những người thao thức, những người kiếm t́m, những người mong biến cuộc đời ḿnh thành một giá trị.
V́ thế, trong những ngày mà mọi người thiện chí đang suy nghĩ và trao đổi với nhau về vấn đề giáo dục liên quan đến em, th́ tôi muốn nói chuyện trực tiếp với em, muốn cùng em suy tư về cuộc sống; bởi lẽ em là một người trẻ thao thức đang ở lứa tuổi 18-25 - nghĩa là cùng lứa tuổi với các con và sinh viên tôi - và chính em là tác nhân quyết định cho thành quả giáo dục bản thân ḿnh.
Đời người cũng giống như một sứ điệp.
 Giá trị của một sứ điệp không phải là ở điểm nó dài hay ngắn, nhưng ở điểm nó có ư nghĩa hay không.
Tôi gởi đến em những ḍng này như một món quà lên đường, chứ không phải như những lời khuyên và lại càng không phải là những lời "dạy dỗ" (không ai có thể dạy kẻ khác sống cuộc đời của họ!), với ao ước được em hiểu rằng, chung quanh em, ngoài những người thân, vẫn c̣n rất nhiều người mong em sống một cuộc đời có giá trị, nghĩa là có hạnh phúc.
Và tôi nghĩ, em chỉ thật sự hạnh phúc ngày nào em nói được:
 
"EM LÀ MỘT CON NGƯỜI CÓ MỘT TRÁI TIM"
 
Em là
MỘT CON NGƯỜI CÓ MỘT TRÁI TIM
 
A - Được hướng dẫn bằng một          LƯ TRÍ SÁNG SUỐT
B - Được hun đúc bằng một                  T̀NH THƯƠNG SÂU ĐẬM
C - Được nối dài bằng một                    ĐÔI TAY HAM LÀM
 
 
A - MỘT TRÁI TIM....
ĐƯỢC HƯỚNG DẪN BẰNG MỘT LƯ TRÍ SÁNG SUỐT
 
Chỉ có như thế đời sống của em mới có giá trị và có chất người.
 
LƯ TRÍ SÁNG SUỐT...
 
1. Có nghĩa là em phải                   SUY NGHĨ
2. dựa trên một                             LẬP TRƯỜNG
3. trên cơ sở                                 TỰ BIẾT M̀NH
4. đồng thời                                  CHẤP NHẬN M̀NH
5. và biết được giá trị của              IM LẶNG
 
1. SUY NGHĨ
Em hăy nhớ rằng không bao giờ có sẵn một giải pháp cho vấn đề em gặp. Có thể vấn đề rất là cũ, nhưng em là một con người độc nhất không giống bất cứ một ai... Thế nên, chỉ có em mới giải quyết được cho chính ḿnh. Và điều đó đ̣i hỏi em phải suy nghĩ, nếu em không muốn trở thành một con cừu trong trăm ngàn con cừu, một cái máy đúc sẵn giống như trăm ngàn cái máy khác.
Em Là Một Con Người!
 
2. LẬP TRƯỜNG
Lập trường không phải là những khẩu hiệu người ta nhét vào óc em. Lập trường là những qui tắc giúp em thể hiện được con người thật của em. Phản bội lập trườøng là phản bội chính ḿnh, là giết chết con người thật sự độc đáo của ḿnh. Em suy nghĩ xem con người thật sâu thẳm trong em là ǵ? Lập trường của em là ǵ? Ư nghĩa cuộc đời em không phải là người khác muốn em trở thành cái ǵ, nhưng chính em, muốn sống trọn vẹn, em phải triển nở thế nào.
 
3. TỰ BIẾT M̀NH
Em hăy xem lại những khả năng và những hạn chế của ḿnh, những ưu điểm và những khuyết điểm của ḿnh.
(Hăy im lặng nh́n lại chính ḿnh xem)
 
4. CHẤP NHẬN CHÍNH M̀NH.
Khi thấy được những ưu và khuyết điểm của ḿnh, em không nên quá tự hào về ưu điểm. Xét cho cùng có thể là em không có công ǵ cả về các ưu điểm đó, hoặc nếu em có phát triển chúng th́ bất cứ ai có điều kiện bẩm sinh và hoàn cảnh thuận tiện như em cũng sẽ có như em. Ngược lại, khuyêùt điểm của em cũng không có quyền gây cho em một mặc cảm nào: con người là nạn nhận của khuyết điểm ḿnh, và phần lỗi của ḿnh chưa chắc là phần quyết định. Cố nhiên em sẽ kiên tŕ sửa sai nhưng, dù sao đi nữa, em hăy chấp nhận bản thân và thông cảm cho chính ḿnh
 
5. IM LẶNG
Mỗi tuần hăy đành ra ít nhất là một giờ để xét lại những biến cố xảy ra và phản ứng của ḿnh. Trong ḍng đời thác lũ, nếu em không ngồi lại suy nghĩ về bản thân th́ chẳng bao lâu em sẽ đánh mất chính ḿnh. Mất mát lớn nhất của một con người là đánh mất chính ḿnh. Hăy t́m cho em nhữơng thời gian thinh lặng.
 
B - MỘT TRÁI TIM...
ĐƯỢC HUN ĐÚC BẰNG MỘT T̀NH THƯƠNG SÂU ĐẬM
 
V́ được t́nh người là em được tất cả
Và mất t́nh người th́ em sẽ thấy ḿnh là người nghèo nhất
Và để nuôi nấng t́nh người em hăy biết:
1. THÔNG CẢM
2. TỪ ÁI
3. QUÊN M̀NH
4. LẮNG NGHE
5. GIỮ NỤ CƯỜI.
 
1. THÔNG CẢM
Mẫu số chung của con người là sự khổ đau. Và để giải quyết khổ đau đó mỗi người sử dụng những ǵ ở trong tầm tay ḿnh. Đôi khi cách giải quyết đó gây ra nhữơng hành động ti tiện hoặc độc ác.
Đứng về phương diện luật pháp hay đạo đức, có thể người ấy sai. Nhưng nếu em nh́n người ấy như một con người đau khổ - vật chất hay tinh thần - th́ em sẽ thông cảm được; bởi v́ xét cho cùng, con người đáng thương hơn là đáng trách. Không ai bắt em làm quan toà, hăy làm một người anh chị em.
 
2. TỪ ÁI
Có thông cảm em mới không bao giờ buộc tội ai, nhất là nếu người đó xúc phạm đến ḿnh. Hăy đặt ḿnh vào trườøng hợp của người khác, em sẽ học được sự thứ tha, và ḷng từ ái của em sẽ không bị những ti tiện làm vẩn đục
 
3. QUÊN M̀NH
Điều kiện cơ bản là quên ḿnh. Nếu em tập cho quen, em sẽ thấy được bằng kinh nghiệm rằng càng quên ḿnh bao nhiêu, th́ con người ḿnh được tràn đầy bấy nhiêu: Em sẽ nhận được t́nh người tràn đầy. Điều mà mọi sự níu kéo, mọi mánh khoé không bao giờ có thể đem lại đượïc.
 
4. LẮNG NGHE
Em hăy nghe bằng tai, bằng khối óc và bằng con tim. Em sẽ nghe đuợïc những ǵ mà không bản nhạc nào điễn tả nổi. Em sẽ nghe được ḷng người, và em sẽ học hỏi được, thông cảm được, yêu thương được cuộc sống này.
 
5. NỤ CƯỜI
Em hăy đến với mọi người bằng nụ cuời. Nụ cười trên môi và nụ cười trong ḷng. Và khi đối diện với một người không c̣n một niềm vui nào nữa th́ chính lúc đó nụ cười của em lại càng cần thiết. Em hăy gieo nụ cười và em sẽ gặt hạnh phúc:
 
J'ai crié: La vie est méchante !
Et l'écho m'a répondu: chante !
Tạm dịch :
Tôi hét lớn: cuộc đời sao độc ác!
và âm vang đáp lại: hát lên đi !
 
C - MỘT TRÁI TIM...ĐƯỢC NỐI DÀI BẰNG MỘT ĐÔI TAY HAM LÀM.
 
Chỉ qua hoạt động th́ cuộc sống mới đáng sống, miễn là hoạt động ấy tự do, nghĩa là tự ư ḿnh nhập cuộc. Hăy làm những việc ḿnh yêu thích. Và nếu không thể nào làm những việc ḿnh yêu thích, th́ hăy yêu thích việc ḿnh làm. Và muốn hành động có hiệu quả, em hăy nhớ rằng:
1. KHÔNG CÓ VIỆC NHỎ
   và phải có ḷng:
2. NHIỆT TÂM
3. QUẢ QUYẾT
4. KHÔNG SỢ KHÓ
    Trong tinh thần
5.CHẤP NHẬN CUỘC SỐNG.
1. KHÔNG CÓ VIỆC NHỎ      Không có một công việc nào là việc tầm thường. Chỉ có những con người tầm thường. Hăy đối diện với những việc nhỏ và hoàn tất chúng một cách phi thường. Chết một cách anh hùng là một điều khó, nhưng sống tầm thường một cách anh hùng c̣n khó hơn... Mong sao em sống hơn cả một anh hùng, ước ǵ em sống như một Con Người.
 
2. NHIỆT TÂM
Khi bắt tay vào việc, em xem lại ḷng hăng say của em. Nếu chưa thấy hăng say, hăy nung nấu cho ḿnh ḷng hăng say trước đă... Thà là một công việc bị đ́nh trệ c̣n hơn là con người em trở nên khô cằn. Và có hăng say th́ mọi việc đều nhẹ nhàng; bởi lẽ khi yêu thích th́ không c̣n khó khăn, v́ nếu có khó khăn, th́ khó khăn đó cũng được yêu thích rồi.
 
3. QUẢ  QUYẾT
Phải đi đến đích với bất cứ giá nào, và sẵn sàng trả giá. Phải nh́n trước, cố nhiên. Nhưng khi đă quyết định rồi th́ không bao giờ bỏ cuộc. Cái khó không phải là bắt đầu, mà là bắt đầu lại.
 
4. KHÔNG SỢ KHÓ
Những khó khăn gặp phải là những trở ngại để vượt qua. Em hăy tự nhủ:
"điều ǵ người khác có thể vượt qua th́ tôi cũng vượt qua được"
 
5. CHẤP NHẬN CUỘC SỐNG
Chỉ có những người nhảy xuống nước mới biết bơi. Chỉ có những người lăn vào cuộc sống và chấp nhận nó mới thấy được rằng cuộc sống có thể d́m ḿnh nhưng cũng chính nó nâng đỡ ḿnh.
 
PHẦN II   
 
Nhưng rồi trong cuộc sống em sẽ đối diện với những biến cố trầm bổng.
Em sẽ ghi lại trên giấy, hay ít ra trong kư ức ḿnh.
Không có trường nào hay hơn trường đời.
Không có thầy nào hay hơn chính ḿnh.
Và bài học kinh nghiệm là một bài học bản thân.
Những gợi ư sau đây giúp em một vài đường hướng để em t́m ṭi và học hỏi nơi chính ḿnh, ở một số khúc quanh của cuộc đời em :
 
1. LẦN CHỌN LỰA
Thế nào rồi em cũng đối diện với những chọn lựa nhỏ to.
Thế th́ hăy nhớ: Chọn lựa là hy sinh.
Hăy biết hy sinh, nhưng hăy chọn lựa.
Và sau đó, đừng bao giờ hối hận v́ ḿnh đă chọn lựa.
 
1.      LẦN LO ÂU 
Lo âu là một chuyện rồ dại. Hăy tính toán, suy nghĩ, và làm tất cả những ǵ ḿnh có thể làm... Rồi thôi. Và chờ đợi.Lo âu không bao giờ giải quyết được ǵ và có thể làm cho ḿnh thiếu sáng suốt để giải quyết mọi việc ổn thỏa.
 
2.      LẦN SẦU KHỔ.
 Ai cũng gặp sầu khổ, nhưng không phải ai cũng biết sầu khổ. Sầu khổ là một kho tàng quư giá, hăy nếm lấy cho tận đáy để ḿnh biết ḿnh, để ḿnh biết người:
            L'homme est un apprenti, la douleur est son maưtre,
            Et nul ne se connaưt, tant qu'il n'a pas souffert.
Tạm dịch :
Con người là kẻ học nghề,
mà thầy là nỗi ê chề đớn đau.
Không ai biết rơ ḿnh đâu,
nếu chưa qua được cây cầu gian truân.
Nhưng hăy tránh sự thất vọng như dịch hạch.
Và nếu mọi sự trở nên đen tối th́ tự nhủ: Mặt trời rồi sẽ mọc.
 
3.      LẦN BỊ HIỂU LẦM
Nếu bị đánh giá sai lầm mà có cơ sở th́ hăy rút kinh nghiệm, và đừng buồn.
Nếu bị đánh giá sai lầm mà không cơ sở, th́ tại sao phải phiền ḷng? Người đánh giá không đáng cho ḿnh bận tâm.
 
5. LẦN MẤT MÁT.
Có những mất mát vật chất: đó là kinh nghiệm để ḿnh giữ ǵn. Và rồi cũng thay thế được.
Có những mất mát tinh thần; và hầu như không thay thế được: đó là kinh nghiệm cho em thấy rằng ḿnh đă từng giàu có.
Hăy nhớ lại những ǵ ḿnh đă có và đang có, và cảm tạ cuộc đời. Em có thể bị mất rất nhiều thứ nhưng không bao giờ mất hết tất cả mọi sự.
 
6. LẦN CÔ ĐƠN
 Cô đơn là kinh nghiệm bi đát nhất của mỗi người. Nhưng chỉ những tâm hồn có tầm vóc mới hiểu được thế nào là cô đơn. Hăy đối diện, đừng chạy trốn. Đâây là ḷ luyện tính khí tốt nhất. Sau đó em sẽ lớn hơn: sẽ biết rơ ḿnh và sẽ có nhiều khả năng thông cảm. Đừng để cho chua chát lẫn lộn với cô đơn.
 
7. LẦN CHÁN NẢN.
Đây là một cơn bệnh. Phải chữa trị bằng cách t́m ra nguyên nhân. Đừng hài ḷng với t́nh trạng này, đừng bi đát hóa.    
Có thể là một nguyên nhân do thể chất. Hăy nghỉ ngơi.
Có thể là một biến cố trong cuộc đời. Hăy tâm sự với một người ḿnh tin cẩn.
Nếu không có được, hăy để thời gian hàn gắn. Đừng than van kể lể. Hèn đi.
 
8. LẦN THÀNH CÔNG
Hăy sung sướng khi thành công, đó là một phần thưởng xứng đáng. Nhưng đừng vênh vang! Hăy nhớ rằng ít khi có một thành công vĩnh viễn.
Chỉ có một thành công vĩnh viễn mà ḿnh phải chuẩn bị bằng cả cuộc đời: đó là tạo ư nghĩa cho từng giây từng phút của cuộc sống ḿnh.
 
9. LẦN THẤT BẠI
Ai cũng có một lần thất bại. Đừng tự hạ.
Công việc thất bại. Đừng cho rằng ḿnh đă thất bại.
Chính thái độ chấp nhận thất bại với nụ cười, sau khi đă cố gắng hết sức ḿnh, làm cho em trở thành một con người bản lĩnh.
 
10. NHỮNG NIỀM VUI NHO NHỎ.Không phải ngày nào cũng có những biến cố trọng đại,
nhưng ngày nào cũng có những niềm vui nho nhỏ:
một cành hoa đẹp,
một lần gặp gỡ,
một trang sách hay,
một món ăn ngon,
một làn gió mát...
Hăy sống cởi mở với những niềm vui đó.
Nếu em quên đi, cuộc sống sẽ trở nên đơn điệu và buồn chán.
Và có thể em sẽ trở thành bệnh hoạn.
 
 
 
LỜI TỪ BIỆT
Cám ơn em v́ đă cùng tôi đi đến cuối...
Cuối cuộc tṛ chuyện, nhưng chỉ là ngưỡng cửa cuộc đời.
Phần c̣n lại là phần của em, em sẽ viết bằng cuộc sống của ḿnh.
Bây giờ, em hăy ra đi...
Mạnh dạn lên em, cuộc đời chờ đợi em.
Tự tin lên em, để mọi người tin tưởng em.
Phấn khởi lên em, để mọi người cùng phấn khởi với em.
Hôm qua em là người lớn nhất trong thế giới trẻ nhỏ,
Hôm nay em là người nhỏ nhất trong thế giới người lớn.
Hăy tỏ ra ḿnh là một người lớn với ḷng khiêm cung của một người mới vào đời.
Ngày em ra đời, em không có quyền quyết định;
nhưng giờ đây em vào đời, quyền quyết định là của em.
Ôi! mong sao, một ngày nào đó, gặp em trên đường đời, được nghe em vui vẻ nói: "Em thật sự là một con người hạnh phúc".
Thôi em đi... Chúc em khẳng khái lên đường, nghe em...