NEW

Trong cương vị Giám mục, tôi đến với Cha -người anh em của tôi trong Đức Kitô và trong chức Linh mục- hiện đang là chủ tịch Ủy ban Liên lạc Công giáo toàn quốc, và là chủ tịch Ủy ban Trù bị Đại hội toàn quốc những người Công giáo Việt Nam.

Được biết Ủy ban Liên lạc toàn quốc những người Công giáo Việt Nam yêu Tổ quốc, yêu Hòa bình, đã trù bị mở rộng và đổi mới tổ chức yêu nước của người Công giáo cho “phù hợp và đáp ứng tình hình và nhiệm vụ cách mạng của đất nước ta trong giai đoạn hiện tại”, trước tiên tôi rất hoan nghênh thiện chí đó của Cha và anh chị em. Nhưng đây lại là một công việc có tầm vóc cả nước, đồng thời lại liên quan chính yếu tới nội bộ Công giáo chúng ta, nên tôi xin đóng góp một ít ý kiến xây dựng về việc này với Cha và anh chị em trong Ủy ban Liên lạc Công giáo.

1- Về việc “để phù hợp và đáp ứng với tình hình và nhiệm vụ mới hiện nay”, phía Công giáo chúng ta đã có Hội đồng Giám mục Việt Nam đã được Nhà nước thừa nhận. Nhiệm vụ cụ thể của người Công giáo trong giai đoạn hiện nay của quê hương đã được nói lên trong hai Thư chung năm 1980 và 1983 của Hội đồng Giám mục Việt Nam là:

a. Tích cực góp phần cùng đồng bào cả nước bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

b. Xây dựng trong Hội thánh một nếp sống và một lối diễn tả đức tin phù hợp hơn trong truyền thống dân tộc.

Cha và anh chị em cũng biết, theo tinh thần Công đồng chung Vaticanô II và Giáo luật 1983, thì Hội đồng Giám mục mỗi quốc gia có nhiệm vụ hướng dẫn mọi sinh hoạt Công giáo trong quốc gia ấy. Do đó, trong Hội đồng Giám mục Việt Nam có các Ủy ban đặc trách về Phụng tự, về Linh mục - Tu sĩ - Chủng sinh, về Giáo dân, nghĩa là sinh hoạt của toàn bộ Dân Chúa ở Việt Nam. Vậy phải chăng là thừa và còn dẫm chân nhau, nếu Ủy ban Liên lạc Công giáo không đứng vào trong tổ chức chính thức của Hội thánh Công giáo Việt Nam mà lại thành lập thêm một Ủy ban riêng rẽ? Nếu thấy cần vì nhu cầu mới, thì Hội đồng Giám mục Việt Nam sẽ thành lập thêm những Tiểu ban mới.

2- Đặc tính của Hội thánh chúng ta là duy nhất, thánh thiện công giáo và tông truyền. Nay Ủy ban Liên lạc Công giáo tự chọn và mời họp một số linh mục trong mỗi giáo phận mà không có sự chấp thuận trước của đa số Giám mục bản quyền, là điều làm cho giới Công giáo thắc mắc và e sợ. Xin Cha và anh chị em đọc lại Lời Chúa trong Phúc âm Gioan, đoạn 10 từ câu 1 đến 16.

3- Ai cũng biết Ủy ban Liên lạc Công giáo ở Trung Quốc đã biến thành Giáo hội Tự trị, tách lìa khỏi Giáo hội tông truyền Rôma. Ai cũng biết lực lượng bành trướng từ phương Bắc đã và đang tìm cách phá hoại đất nước chúng ta. Vậy nếu không cảnh giác, người Công giáo chúng ta có thể làm công cụ cho họ phá hoại Hội thánh Công giáo chúng ta nữa, điều mà Nhà nước ta không muốn, Hội thánh không muốn và chính chúng ta không ai muốn.

Vậy tôi xin đề nghị: Cha và anh chị em trong Ủy ban Liên lạc Công giáo -khi đã ý thức về đặc tính của Hội thánh Công giáo, về vị trí của linh mục, giáo dân trong Hội thánh- thì hãy đặt vấn đề thẳng với Hội đồng Giám mục Việt Nam về việc cập nhật hóa Ủy ban Liên lạc Công giáo này.

Nếu xét thấy thật có nhu cầu cấp bách, thì Hội đồng Giám mục Việt Nam sẽ xin họp Đại hội bất thường ngay để cứu xét. Bằng không sẽ chờ đến lần Đại hội thường kỳ. Vì đây là việc lớn có liên hệ đến cả nước, nên thiết nghĩ không có thể làm cách vội vã được.

Xin thân ái kính chúc Cha và anh chị em trong Ủy ban Liên lạc Công giáo được nhiều ơn Chúa.

- Ban Tôn giáo Chính phủ, để kính tường (kính nhờ UBMTTQVN tỉnh BTT chuyển giúp)

- Các Đức Tổng Giám mục và Giám mục Việt Nam, để kính tường.

1. Mỗi ngày, người công giáo Việt Nam hứng lấy của ăn tinh thần từ đài Vatican và Veritas khác nào dân Israel trên rừng cát chờ đến sáng để lượm lặt manna. Về vấn đề “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam”, đã nhờ nhiều bài của hai Đài mà giáo hữu Việt Nam hiểu được đâu là lập trường của Hội Thánh, mặc dù Ủy ban đó và dư luận chính quyền tung ra đề quyết việc làm của Tổng GM Huế là hoàn toàn sai, vì không có GM nào làm như vậy. Rồi TGM Huế sẽ phải đền tội mình. (TGM Huế đã nói với Ông Chủ tịc Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên : Xin ông cho phép tôi dùng một thí dụ. Nhà nước ra một đạo luật. Nhưng đồng bào ngó nhau, rồi không ai tuân giữ cả. Chỉ có một anh chàng khờ chăm chỉ giữ đạo luật đó thôi. Rồi anh phát hiện ra là không có ai giữ luật ấy như mình cả, anh mới ngạc nhiên nói : Sao mấy người không giữ luật Nhà nước? Tất cả đồng bào cũng ngó nhau mỉm cười, rồi cũng chẳng ai giữ cả. Vậy thưa Ông Chủ tịch, Ông là Nhà nước địa phương đây, Ông nghĩ thế nào về anh chàng khờ đó? Ông có thể nói với anh ấy: Sao anh khờ quá ! Không ai giữ luật đó cả, anh giữ làm chi có một mình? Hay trong cương vị của Ông, Ông phải nói : Chỉ có một mình anh là trung thành với Nhà nước thôi. Thực vậy, Hội Thánh chúng tôi đã có luật cấm LM tham gia hay thành lập thứ Ủy ban ấy. Các GM đều biết cả. Nếu các ngài không tuân giữ mà cấm, thì là việc của các ngài. Phần tôi, tôi biết có bổn phận tuân giữ thì tôi phải giữ đó thôi. Vả lại, đây không có vấn đề thiểu số là sai, vì luật này từ trên ban xuống, chớ đâu phải từ hàng ngang mà thiểu số phục tùng đa số). Người ta đang tìm coi những tin này làm sao lọt ra nước ngoài được. Nhưng dư luận quần chúng nói: Bưu điện trong tay Nhà nước, Nhà nước có biện pháp kiểm duyệt gắt gao mọi việc mọi nơi, thì làm gì lọt khỏi tay Nhà nước? Chớ quên rằng Nhà nước cho phép di tản hợp pháp và nội trong tháng Giêng 84, nghe nói đã có hơn 1.900 người Việt đi chính thức ra nước ngoài, trong đó làm sao không có người công giáo? Về “Ủy ban Đoàn kết Công giáo”, thì ở Việt Nam đã nghe được các Đài sau đây báo tin hay bình luận: BBC,VOA, Vatican, Veritas.

2. Đòn giáng trả mà TGM Huế đã đoán trước thì thực sự xảy ra, sau khi ngài treo chén LM duy nhất của Huế đã cương quyết tham gia UB ĐKCG ấy. Trong số 142 LM tham gia, chỉ có duy nhất LM này bị phạt vạ thôi, và đến nay còn bị phạt, vì LM này nhất quyết cứ tham gia. a) Đem vụ LM Nguyễn Văn Lý không tuân lệnh của chính quyền tỉnh Bình Trị Thiên, tước chức LM và trả về lại gia đình, nên đã tức mà cố thủ trong nhà xứ, có giáo dân yểm trợ trong vòng hơn 3 tháng và đã dùng loa phóng thanh mà thanh minh cho mình. Bị xử 12 năm tù ở. Nhưng luật sư biện hộ (đem từ Hà Nội vào) quả quyết TGM là người trách nhiệm chính, vì làm thinh không ngăn cản là xúi giục, nên đập rắn phải đập đầu. Rồi hai ba ngày sau cho đọc bản cáo trạng trên truyền thanh và truyền hình, công khai phỉ báng TGM, khi chưa hỏi TGM lần nào coi việc đó có thực hay không. (Đã có mật lệnh phải tìm ghép TGM vào tội chính trị để đập nó). Nhưng vụ xử “non” LM Lý chỉ làm thêm uy tín Công giáo và đồng bào lương dân tỏ lòng quí mến các LM hơn. b) Họ liền tung ra vụ Tu hội Hy Vọng của Đức Cha Nguyễn Văn Thuận để bắt Đức TGM Phó Huế, LM Nguyễn Hữu Giải, LM Nguyễn Văn Chánh đi “làm việc” hằng ngày tại Công an. “Làm việc” nghĩa là bị thẩm vấn, mắng nhiếc, đe dọa… 3 vị này làm việc như vậy đã gần 4 tháng rồi mà chưa xong. Họ buộc phải nhận Tu hội Hy Vọng được thành lập để lật đổ chính quyền. Từ ngày Đức Cha Thuận bị bắt lại đến nay, tất cả những ai từ Nam chí Bắc có liên hệ cách nào với Tu hội HV đều bị gọi làm việc cả, đến vùng Huế đây là sau cùng. Họ cho những người liên hệ nghe tiếng ĐC Thuận khai rõ trong “bande” cassette, khai từng tên người một, khai từng chi tiết… (Về ĐC Thuận, có một cán bộ cao cấp cho biết là ngài bị tiêm “sérum de vérité” của Liên xô, nên đã khai tỉ mỉ tất cả. Hiện ĐC đang bị giam ở đâu, người công giáo không ai biết cả). c) Nhóm LM làm báo “Công giáo và Dân tộc” mà tất cả giữ những chức trọng yếu trong Ủy ban Đoàn kết Công giáo quả quyết là Đức Cha Phạm Ngọc Chi làm cố vấn “sít sao” cho TGM Huế trong vụ chống UBĐKCG. Thì mấy ngày trước lễ Tro (1984), lối 7 giờ sáng, đột xuất lối 100 công an Đà Nẵng phong tỏa khu Tòa GM Đà Nẵng. Đoạn mời Đức Cha Chi đi làm việc tại sở Công an tỉnh. Trưa bắt ăn cơm tại chỗ, không cho về nhà, rồi bảo nghỉ trưa tại sở Công an, đến lối 14 giờ có xe Công an đưa về Tòa Giám mục, thì họ đưa ra lệnh cho phép xét nhà, rồi khởi sự ngay việc xét phòng của ngài, cho đến 21 giờ mới xong, có tịch thu một mớ tài liệu. Đoạn 2 hôm sau, ngày nào cũng bắt ngài đi làm việc, sớm mai và chiều, đến hôm nay cũng chưa xong. Đồng thời cũng bắt giam một cha xứ trong thành phố (giáo xứ Tam Tòa) từ thứ ba trước lễ Tro. 5 cha xứ khác trong thành phố cũng bị bắt đi làm việc một ngày hai buổi như Đức Cha Chi. Đến hôm nay chưa xong. d) Sáng 15-3-84, công an đến xét phòng LM Quản lý Giáo phận Huế, vịn lẽ bị khai có liên hệ với Tu hội Hy Vọng. Ai cũng nghĩ là để khủng bố TGM Huế.

3. Cách đây một tháng, có đơn tố cáo LM họ Phường Tây (cách Huế gần 40 cây số về phía đông nam) trong đêm Sinh Nhật 1983 có diễn tuồng “Con trai hoang đàng” để chống chính quyền. Bởi vì ông chủ trại heo không chịu mướn con trai hoang đàng giữ heo, viện lẽ thời buổi này ai cũng đói cả, không ai có dư của mà mướn người làm thuê. Gọi Cha sở đi làm việc tại công an xã. Đồng thời cũng gọi những vai tuồng đi làm việc. Cha sở, vì cương trực đã từ lâu, nhiều lần va chạm với chính quyền. Nay Cha vẫn cương quyết không chịu nhận tội. Sau 1 tháng làm việc thì toàn bộ Hội đồng giáo xứ cả 2 họ Cha phụ trách đều ký vào tờ công an viết sẵn, nhìn nhận Cha xứ có tội và xin chính quyền xử lý Cha. Dựa vào đơn tố cáo và các chữ ký toàn bộ Hội đồng giáo xứ thì Cha xứ có thể bị tống giam ngay và sẽ bị xử tù, như đã xử tù 5 chủng sinh Huế cách đây 3 năm, vì diễn lại cuộc công an bắt bớ những giáo hữu đi hành hương kính Đức Mẹ La Vang vào năm 1981. Nhưng rồi toàn thể bổn đạo ý thức sẽ mất LM mà không bao giờ có LM nào thay thế nữa, đã đồng loạt ký tên vào Kiến nghị gởi chính quyền phản đối việc làm của Hội đồng giáo xứ. Còn các ông trong Hội đồng giáo xứ thì ăn năn, làm đơn thú tội với Cha xứ vì trót bị chính quyền đe dọa, đánh đập, bắt ép ký tên vào tờ đơn họ viết sẵn. Hội đồng giáo xứ đứng trước bàn thờ xin lỗi Chúa, xin lỗi Cha và xin lỗi anh chị em bổn đạo. Đoạn làm đơn lên chính quyền xin rút lại chữ ký mặc dù nếu có phải bị tù cả chục năm cũng đành, còn hơn bị khai trừ ra khỏi cộng đồng giáo xứ. Thấy phản ứng bất lợi của quần chúng, chính quyền lờ đi việc đó. Nhưng lại bắt Cha xứ về tội liên hệ với Tu hội Hy Vọng, vì giới thiệu cho con cái mình vào Tu hội đó. Rồi xét nhà của Cha, tịch thu một số sách đạo in ronéo sau ngày Giải phóng. Lần này bắt đi về huyện làm việc, không làm tại xã nữa (huyện cách xã lối 30 cây số qua một cái phá). Một hôm “làm việc” quá mệt, phần đàng về xa trắc trở đò giang, nên Cha ở lại nơi một LM đồng liêu, thì bổn đạo Phường Tây tuôn ghe xuồng đi tìm Cha xứ, đinh ninh là công an giam giữ rồi. Đến hôm nay, Cha ấy vẫn còn phải làm việc.

4. Nội dung làm việc là mạt sát Đạo, gán cho tội phản động, theo đế quốc, mắng chửi từ Đức Giáo Hoàng, Giám mục trở xuống Linh mục, Tu sĩ, Giáo dân. Chẳng hạn nói: thằng Giáo Hoàng này theo đế quốc, dân chúng quá ghét nên đã bắn nó. Thằng TGM Điền nịnh thằng Giáo Hoàng, được nó ban cho một tiếng “dũng cảm” rồi lao mình bất kể chết sống để ngăn cản người ta yêu nước, làm công chuyện đó một mình, không có Giám mục nào theo cả. Còn các thằng LM kia đều phản động, xấu xa, phải đền tội trước nhân dân… Các LM bị đi “làm việc” như thế nói các ngài đau khổ cho phần mình thì ít, mà xót xa cho Bề trên thì nhiều. Tất cả an ủi nhau để kiên tâm chịu tử đạo mòn vì Chúa, và những lời Đức Thánh Cha dạy về lối tử đạo mới ngày hôm nay, khi Ngài cầu cho các Giáo hội thầm lặng, tối hôm 14-8-1983 tại Lộ Đức, làm cho lòng họ phấn khởi vô vàn!

5. (Xin gởi kèm theo đây Bản kinh “Cầu cho Đức Giám mục Giáo phận” mà nay trong nhiều Giáo phận, bổn đạo đọc chung mỗi ngày sau Thánh lễ).

6. Về UBĐKCG, thì Đức Giám mục Ban Mê Thuột hoàn toàn ủng hộ lập trường của TGM Huế. Sau khi vài LM của ngài đi tham dự cuộc họp thành lập UBĐKCG tại Hà Nội về, thì ngài bảo họ phải rút ra khỏi cho mau. Các LM đó làm đơn cho ngài xin vâng phục mà đồng thời chính quyền cũng lại biết điều đó, nên gọi Đức Cha ra công an và cấm Đức Cha không được cản người ta như vậy, và nếu ngài muốn tự do đi kinh lý trong giáo phận thì sẽ được với điều kiện đừng cấm cản việc kia. Đức Cha Xuân Lộc thì nói: các anh đi họp Hà Nội trong lúc tôi nằm bệnh viện. Nhưng bây giờ anh nào ra mặt hoạt động thì sẽ biết tôi! Theo một giáo dân trong UBĐKCG nhận định, thì trong số 142 LM tham dự, nay chỉ có chừng vài LM là theo hẳn Ủy ban ấy thôi, còn lại thì vì sợ không dám công khai rút ra, nên chỉ theo cách tiêu cực. Một điểm bất lợi cho UBĐKCG là trong Thánh Lễ đồng tế bế mạc tại Hà Nội, LM Vương Đình Ái (Vinh) đã không cầu nguyện cho Đức Giáo Hoàng. Khi xong lễ, đa số LM phản đối ngay. Từ đó đến nay, họ cứ nói là tại Cha ấy lớn tuổi nên quên. Nhưng người ta vặn lại: Quên sao được ? Đó là phần lễ quy. Càng làm lễ lâu năm càng thuộc hơn chớ. Vậy hoặc là vì có thói quen không cầu cho Đức Thánh Cha lâu rồi, hoặc cố tình báo hiệu Giáo hội tự trị. - Vì để tránh né với Tuyên cáo của Thánh bộ Giáo sĩ, UBĐKCG đã để trong Điều lệ là UBĐKCG là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Nhưng tránh né sao được: dù aperte vel occulte, dù directe vel indirecte… Mà không biết tại sao kỳ họp Quốc hội vào cuối tháng chạp 1983, UBĐKCG ấy chưa được Quốc hội thông qua để họ sinh hoạt như dự tính vào tháng 3-84. Và kỳ họp Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trung ương tại thành phố HCM vào giữa tháng 8-83 cũng không nói gì tới là “thành viên” của Mặt trận. Phải chăng vì bị các Đài phát thanh ngoại quốc nói đi nói lại làm rõ chân tướng của họ mà họ phải chùn bước?

7. Được biết TGM Huế dự định, khi bị xét Tòa Giám mục và triệu tập đi “làm việc” thì dấu là giờ đã điểm. Ngài sẽ nói với họ: Chúng ta là người lớn với nhau cả, gạt nhau làm gì? Tôi biết là các anh bắt đạo và tôi vui lòng chịu tử đạo. Các anh cũng biết việc các anh làm là vậy. Nên ta đi thẳng vào vấn đề cho khỏi mất thời giờ. Phần tôi, lương tâm tôi không thấy có tội chi cả đối với Nhà nước. Còn nếu các anh thấy khác và có bằng chứng xác đáng thì cứ xử tôi đi. Xử cách nào cũng được, tôi không chạy chối. Còn bắt tôi “làm việc” để trá hình, thì xin miễn, tôi không làm. Ngài lại cho biết: tinh thần thì chóng vánh đó, nhưng xác thịt thì yếu đuối lắm, biết có kiên trì được chăng, nên ngài cũng có dọn sẵn một bức thư, sẽ gởi cho toàn thể Giáo phận xin cầu nguyện và cho biết lý do mình bị chính quyền buộc tội.

Trên đây là những sự kiện rất thực được lượm lặt ngổn ngang vậy. Chúng tôi hoàn toàn tín nhiệm về tài khôn khéo của Đài, kiểm chứng tài liệu, quyết định cái gì nên nói và chừng nào nói, để chúng tôi được nhờ.

8. Đài Vatican từ hai tháng nay khó bắt quá! Buổi sáng, thường khi làn sóng 31m là nghe rõ nhất. Nhưng bây giờ bị Đài của Đài Loan, tiếng Tây Ban Nha, lấn át cả. Chỉ còn buổi chiều, vớt vát đôi chút với làn sóng 19 thước, vì có lúc parasite nghe cũng không hiểu. Còn Đài Veritas thì rất rõ. Thính giả Việt Nam, nhất là công giáo, rất mến thương và cám ơn tất cả Ban Việt ngữ của Đài Vatican và Veritas. Chúng tôi đo lường được đôi chút sự hy sinh tận tụy của mỗi một Vị trong Ban. Chúng tôi chỉ biết có hãm mình và cầu nguyện để đền ơn thôi.

9. Nghe Đài nói Đức Thánh Cha đã gửi thư cho mỗi GM khắp hoàn cầu và gửi bản Kinh Dâng thế giới cho Đức Mẹ để đọc ngày 25-3-84. Không biết có Giám mục Việt Nam nào nhận được thư và kinh ấy không? Rồi nghe Đài Vatican đọc cho nghe bản kinh ấy bằng Việt ngữ, nhưng lại nhằm cái ngày không bắt được, vì Đài Đài Loan lấn át cả. Rồi lấy gì mà đọc đây? Buồn đến muốn khóc! Nhưng hy vọng Đài Veritas sẽ có ngày phát lại. Canh chừng mãi, thì thực sự không thất vọng, nghe và ghi được rồi. Xin đa tạ Đài Veritas! Xin phép nói lại lần nữa: các Vị hai Đài là đại ân nhân của thính giả công giáo Việt Nam, không kể có nhất nhiều người lương theo dõi từng bữa các Vị, họ mách tin cho chúng tôi nữa. Hằng bữa, anh chị em thầm lặng của các Vị mở miệng chờ ăn của ăn tinh thần. Xin hãy nhớ như vậy mà quên đi những lúc lao nhọc của bổn phận. Xin Chúa trả công vô cùng cho các Vị!

TB. Có 3 người thanh niên đã báo tin cho Tòa TGM Huế là có âm mưu tông xe Honda của TGM ngoài đường, gây thương tích, rồi chở vào bệnh viện tiêm thuốc cho tàn phế luôn. Gần đây, tung tin sẽ có người kèm TGM đi ngoài đường và bắt đi biệt tích… Phía Tòa TGM nghĩ: nếu họ định làm thật thì họ giữ rất kín để mà thành công. Tung tin ra là dấu hăm dọa thôi. Nhưng ai dám biết chắc gì với Cộng sản? có người nói vặn lại.

Phần TGM, thì chúng tôi được biết: ngài quen dặn chúng tôi xác tín như thế này mà sống phó thác là bất cứ một việc gì xảy ra cho cả vũ trụ hay cho một em bé mới sinh đều ở trong quyền phép Chúa, đều được Chúa quan phòng điều khiển, hoặc nó là điều lành thì Chúa ban cho con cái mình, hoặc nó là điều dữ bởi quỷ, thì Chúa cho phép xảy đến với điều kiện, nếu đó là ích lợi cho con cái Chúa. Xin được ơn xác tín như vậy, rồi sống phó thác trong yêu mến và hạnh phúc. Hơn nữa, nếu được ơn tử vì đạo, thì còn chi bằng! Hằng ngày dâng của lễ mạng sống cho Danh Chúa, cho Hội Thánh, rồi bình tĩnh chờ đợi trong thoải mái.

Tin giờ chót từ LM đang bị vạ treo chén: người ta đang “monter” để trục xuất TGM Huế ra khỏi tỉnh Bình Trị Thiên. (Có hay không, Chúa biết rồi).

- Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, điều 68: “Công dân có quyền tự do tín ngưỡng, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Không ai được lợi dụng tôn giáo để làm trái pháp luật và chính sách của Nhà nước”. Đọc qua, ai cũng nghĩ là có tự do hành đạo. Nhưng những lúc sau này, cán bộ cắt nghĩa: chỉ cho tự do tín ngưỡng (tin tưởng trong lòng thôi), chớ không cho tự do tôn giáo (là diễn đạo ra bên ngoài).

Do đó, Nghị quyết 297/CP, ban hành vào tháng XI-79, theo họ, là mở rộng cho tôn giáo sinh hoạt bằng dạy giáo lý phải xin phép, người xã khác không được đến dự lễ ở họ khác xã với mình, làm lễ khác giờ phải xin phép… Nếu như thế, thì Hiến pháp đã cấm đạo rồi. Còn hiểu tự do tín ngưỡng là tự do giữ đạo trong lòng, thì cần gì cho. Đã có lần TGM Huế nói công khai với một Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên: đối với người công giáo chúng tôi, Nghị quyết 297/CP là cái “thòng lọng” để thắt cổ chúng tôi mà thôi. Lúc này, công an đang dựa vào đó mà tầm nã các Tu hội đời. Nhưng ơn Chúa cho có nhiều gương thanh niên nam nữ chứng tá đức tin rất anh dũng.

- “Il y a eu des évêques emprisonnés pour avoir défendu l’Eglise. Y en aura-t-il qui le seront pour avoir défendu les droits de l’homme?” Chúng tôi chọc TGM Huế: Khi nói lời đó tại Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới 1971, Đức Cha có nghĩ là sẽ có ngày chính mình phải thực hành không? Ngài nói nếu Chúa thương cho mình phải thực hành lời đó thì có hạnh phúc nào bằng! Xin cầu cho tôi được như vậy nhé!

- Các LM Huế cho là vì họ bênh LM Nguyễn Văn Bính bị phạt treo chén, nên đã trả thù bằng cách tàn phá, bắt bớ Giáo phận Huế như thấy trên. Các ngài e sợ TGM Huế đau lòng trước áp lực, rồi mềm đi chăng, nên hết vị này tới vị kia đến thăm chừng, coi Đức Cha có nao lòng mà nghĩ đến việc đấu dịu hay đầu hàng chăng. Các ngài khẳng định: chúng con vui lòng chịu bắt bớ, xin Đức Cha đừng vì chúng con mà bỏ cuộc. Chúng con cầu nguyện thêm để Đức Cha trung kiên đến cùng.

Tôi, Nguyễn Kim Điền, với tư cách là một người dân trong nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, và là một giám mục của Giáo hội Công giáo thế giới, coi sóc Giáo phận Huế, tỉnh Bình Trị Thiên, từ năm 1964 đến nay với tất cả sự công nhận của các chính quyền ở Việt Nam, của nhân dân Việt Nam và trên thế giới, đang có một tâm tư và thắc mắc có liên quan đến Hiến pháp và pháp luật, xin được hỏi ý kiến của luật sư chủ tịch Quốc hội, vì số 3 điều 83 Hiến pháp có nói: “Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật”.

Và điều 73 Hiến pháp nói: “Công dân có quyền khiếu nại và tố cáo với bất cứ cơ quan nào của Nhà nước về những việc làm trái pháp luật… Mọi hành động xâm phạm quyền lợi chính đáng của công dân phải được kịp thời sửa chữa…”

a- Tại phiên tòa ngày 13-12-1983 của Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên, ông Nguyễn Văn Trung ngồi ghế chánh án xử linh mục Nguyễn Văn Lý, quản xứ Đốc Sơ, Hương Sơ, thành phố Huế về tội gọi là chống phá cách mạng, phá hoại sự đoàn kết nhân dân.

Sau khi Viện Kiểm sát Nhân dân buộc tội và ông chánh án hỏi cung công khai linh mục Nguyễn Văn Lý trước tòa, nữ luật sư do tòa đề cử biện hộ cho bị can đã qui tội cho Tòa Giám mục Huế là bao che, xúi giục linh mục Nguyễn Văn Lý chống quyết định 79 của Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên, chống chính quyền và bảo “đập rắn phải đập cho trúng đầu”…

Vị chánh án tiếp theo đã quy trách nhiệm cho Tòa Giám mục Huế và kiến nghị chính quyền của tỉnh Bình Trị Thiên phải có biện pháp thích đáng với hai ông Tổng giám mục chính Nguyễn Kim Điền và Tổng giám mục phó Nguyễn Như Thể.

b- Tôi, Nguyễn Kim Điền, đã không được gọi, triệu tập đến phiên tòa để được nghe, được thấy tài liệu dẫn chứng, được thẩm vấn, được nói trước Tòa hoặc đối chất gì với bị can linh mục Nguyễn Văn Lý cả… Sau phiên tòa đó tôi không được thông báo chính thức về bản án mà chỉ nghe được trên đài truyền thanh địa phương và thấy trên truyền hình.

Và đây là điều mà tôi và dư luận quần chúng ở Huế, ở Bình Trị Thiên và ở nhiều nơi khác trong nước nhận xét:

a- Tòa án đã nghe lời khai của một can phạm đã bị giam giữ 7 tháng, rồi lập tức kết tội cho Tòa Tổng giám mục là đầu rắn, là đồng tình mà chưa có thẩm vấn người bị cáo là đồng tình để được xác nhận hoặc đối chất… Dư luận cho rằng phán quyết của Tòa án như vậy không có tính chất khách quan. Dư luận còn cho rằng: Công lý không được tôn trọng nơi Tòa án.

b- Lời buộc tội của vị Chánh án, lý luận của nữ luật sư quy kết tội cho Tòa Giám mục và bản án Tòa kiến nghị chính quyền tỉnh Bình Trị Thiên có biện pháp thích đáng… được nói công khai trước Tòa và rồi được đọc lên công khai rộng rãi liên tiếp nhiều ngày trên đài phát thanh địa phương và truyền hình là những sự việc làm cho người Công giáo chúng tôi cảm thấy danh dự và nhân phẩm bị xúc phạm.

a- Căn cứ trên lời khai của một phạm nhân tố cáo thêm một “phạm nhân” khác mà không tra vấn, không tài liệu dẫn chứng, không đối chất rồi lên án “phạm nhân” mới ngay trước Tòa; thì theo hiểu biết của tôi và pháp luật nói chung trên thế giới là vi phạm đến những luật sơ đẳng nhất của việc tố tụng và xét xử.

Xin được phép hỏi luật sư chủ tịch Quốc hội: Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên làm như thế có vi phạm luật pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam không?

b- Trong phiên tòa và sau phiên tòa xử linh mục Nguyễn Văn Lý, việc phổ biến cáo trạng, lời buộc tội và kết tội có tính cách phê phán nặng lời Tòa Giám mục. Hiến pháp điều 70 nói: “Mọi công dân… có quyền được pháp luật bảo vệ tính mạng, tài sản, danh dự và nhân phẩm”.

Vậy xin được phép hỏi luật sư chủ tịch Quốc hội: Không biết Tòa án Nhân dân Bình Trị Thiên và các cơ quan thông tin Bình Trị Thiên trong vụ này có vi hiến không?

c- Với kiến nghị của tòa án: Có biện pháp thích đáng với Tòa Giám mục, tuy chưa thẩm vấn xét xử tôi, vậy mà quyền công dân của tôi đã bị hạn chế, cụ thể là trong ngày 21-12-1983, khi tôi có làm đơn xin được đi Đà Nẵng mừng Giám mục Phạm Ngọc Chi trong dịp lễ của người… đơn của tôi bị bác vì lý do tòa án đang có kiến nghị với chính quyền tỉnh về Tòa Giám mục.

Thưa luật sư chủ tịch, làm như thế, chính quyền tỉnh Bình Trị Thiên có vi hiến đối với điều 71 của Hiến pháp không?

d- Tòa án đã kết tội cho Tòa Giám mục ngày 13-12-1983, trong vụ xử án linh mục Nguyễn Văn Lý, mà mãi đến ngày 04-04-1984, tôi mới nhận được lệnh do Sở Công an Bình Trị Thiên triệu tập để thẩm vấn về những vấn đề liên can đến vụ án đó, và hiện nay tôi còn đang bị thẩm vấn “như một tội nhân”.

Thưa luật sư, chính quyền Bình Trị Thiên làm như thế có đúng luật pháp không?

Nếu được quý luật sư chủ tịch vui lòng giải đáp cho một cách công khai, chúng tôi rất lấy làm vạn hạnh.

13- Thư Chung gởi Tổng Giáo phận Huế ngày 17-10-1984

Các tu sĩ nam nữ và toàn thể anh chị em giáo hữu giáo phận Huế thân mến,

Tháng Đức Mẹ Môi Khôi đang đến ngày 17, tôi vui mừng biết rằng anh chị em đang sốt sắng mỗi ngày lần chuỗi dâng kính Đức Mẹ, Mẹ Hội Thánh, Mẹ chỉ bảo đàng lành. Trong các buổi đó, anh chị em đặc biệt cầu nguyện cho tôi.

Tôi chắc rằng chính nhờ những lời cầu nguyện kiên trì và sốt mến của anh chị em từ bảy tháng nay mà tôi được vững tâm trong nhiệm vụ ‘làm chứng’. Như anh chị em đã biết, từ 05-4-1984 đến nay, trong hai lần tôi đi ‘làm việc’ tại Sở Công An Bình Trị Thiên, ước tính khoảng 120 ngày, thì nội dung vấn đề có thể nói chính yếu là “Ủy Ban Đoàn Kết Công Giáo Yêu Nước Việt Nam”.

Trong buổi thẩm vấn cuối cùng, ngày 15-10-1984, để đúc kết chuỗi ngày dài ‘làm việc’, tôi đã được dồn vào mấy câu hỏi tổng kết về thái độ của tôi đối với “Ủy Ban Đoàn Kết Công Giáo Yêu Nước Việt Nam”. Đáp câu hỏi có nội dung: Căn cứ vào đâu mà chống đối tổ chức Ủy Ban… ? Tôi nói:

- Tôi căn cứ vào Tuyên Cáo của Thánh Bộ Giáo Sĩ ngày 08-3-1982 (dựa theo Giáo luật cũ và mới của Tòa Thánh).

Anh chị em biết giáo sĩ, linh mục có những luật lệ riêng biệt trong Hội Thánh: không được hành xử một số quyền chung như mọi người… và cấm làm một số nghề nghiệp không xứng hợp với chức thánh của mình… Giáo luật cũ hay mới đều ghi rõ các khoản luật đó. Thánh Bộ Giáo Sĩ nhắc lại gần đây một điều rất quan trọng và thời sự là: “Cấm các giáo sĩ, các linh mục làm chính trị, không được thành lập và tham gia các hiệp hội có tính cách nghiệp đoàn chính trị v.v…”

Người phỏng vấn tôi lại căn cứ vào Nghị quyết 297/CP, phần II, số 6c: “Những tài liệu tôn giáo từ các tổ chức tôn giáo ở nước ngoài gửi cho các tổ chức tôn giáo nếu có điều gì trái pháp luật, chính sách của nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, thì các tổ chức tôn giáo không được phổ biến và thực hiện”, và nói đại để: Tuyên cáo Thánh Bộ Giáo Sĩ, và kể cả Giáo luật mới cũng chưa được nhà nước kiểm duyệt, huống chi là đi ngược với chính sách nhà nước, nếu đem thi hành là vi phạm… Tôi đã thẳng thắn trả lời:

- Tôi phải tuân giữ luật Giáo Hội của tôi, nên tôi chẳng làm cách khác.

- Tức là tôi không thể chấp hành luật pháp của Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt nam như phân tích trên.

Người thẩm vấn hỏi tiếp, đại ý là: Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước Việt Nam được pháp luật cho phép và bảo trợ… nếu chống là chống lại pháp luật và chính sách của Nhà nước. Tôi đáp (nguyên văn được ghi vào biên bản):

- Tôi xác định khi luật pháp thế trần nghịch với luật Thiên Chúa và Hội Thánh, thì cũng như các Thánh Tông Đồ xưa và các Thánh Tử Đạo của mọi thế hệ: tôi phải vâng lời Thiên Chúa hơn vâng lời người ta (xem Công vụ 5,29).

Người thẩm vấn bảo tôi cắt nghĩa thêm câu đó cho rõ, tôi nói:

- Có nghĩa là tôi không thể chấp hành những luật pháp chính sách nào của Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam nghịch lại quyền lợi của Thiên Chúa và Hội Thánh.

Tôi đã ký biên bản đúc kết đó sáng 15-10-1984, và từ chiều hôm đó, tôi được tạm nghỉ ‘làm việc’.

Tôi xin thông báo cho anh chị em rõ vụ việc của tôi là như vậy, để một lần nữa cám ơn anh chị em “đã cầu nguyện cho tôi biết nói khi phải mở miệng… và dạn dĩ thông báo Mầu Nhiệm Tin Mừng mà tôi là sứ giả…” (Êphêsô 6,19-20)

Tại Milêtô, Phaolô trên đường về Giêrusalem, đã nói với các niên trưởng Êphêsô: “Tôi không biết được những gì sẽ xảy đến cho tôi, trừ ra là Thánh Thần… chứng thật cho tôi rằng: xiềng xích lao tù đang chờ tôi. Nhưng mạng sống tôi, tôi không quan tâm, miễn sao là tôi chạy cho xong quãng đường đời… và hoàn tất sứ vụ Đức Kitô ủy thác…” (Công vụ Tông đồ 20,23-24)

Tuy muôn lần bất xứng, nhưng tôi cũng xin dám mượn những lời ấy để nói với anh em, xin anh em tiếp tục cầu nguyện cho tôi… và xin nhắc để “anh em hãy thận trọng về chính phận mình cũng như về số phận đàn chiên trên đó Thánh Thần đã đặt anh em chăn dắt, Hội Thánh của Thiên Chúa đã được Người mua bằng chính Máu Con của Người” (Công vụ Tông đồ 20,28).

Tuy là chủ chăn, nhưng tôi không còn có thể đi thăm viếng từng cộng đoàn, từng họ đạo… để nói lời khích lệ nữa. Tuy nhiên, anh chị em biết là giám mục của anh chị em đang thấy trước mặt mình mỗi ngày từng ngôi nhà thờ, và canh cánh trong lòng từng Họ Đạo, từng Cộng Đoàn: tôi hằng cầu nguyện và hiến tế với anh chị em… Xin nhắc anh chị em “hãy sống xứng với ơn gọi của mình” (Êphêsô 4,1). Hãy “hăm hở duy trì sự hiệp nhất của Thánh Thần” (Êphêsô 4,3). Còn về tương lai, anh chị em hãy “phấn chấn lên trong Chúa, trong mãnh lực quyền phép của Người” (Êphêsô 6,10).

Tôi xin giao phó anh chị em cho Chúa, cho Lời ân sủng của Người (Công vụ Tông đồ 20,32), và cho lòng từ mẫu của Đức Mẹ La Vang. “Nguyện chúc bình an và lòng mến cùng với lòng tin do từ Thiên Chúa Cha và Chúa Giêsu Kitô” (Ephêsô 6,23) ở với tất cả mọi người anh chị em.

Tổng Giám Mục Huế

Thính giả trung kiên của Đài Vatican và Veritas xin thân ái kính chào các Anh Lê Hoàng, Linh Tiến Khải, Trần Phúc Nhạc, các Chị Mai Anh, Minh Nguyệt và các Anh Chị mà chúng tôi chưa được hân hạnh thuộc tên. Kính chào thăm các Anh Đặng Thế Dũng, Phạm Việt, các Chị Mai Hương, (?) và ban Thánh ca các em di cư đảo Ba-ta-an (?) cùng các Anh Chị khác cộng tác với Đài! Xin các Anh Chị nhận nơi đây lòng ngưỡng mộ và biết ơn sâu xa của thính giả vô danh chúng tôi, hằng ngày đã đón nhận “manna” nuôi trí lòng của Anh Chị công phu gửi về Quê Mẹ! Xin Chúa và Mẹ chúc lành và trả ơn cho Anh Chị!

- Hạng thính giả trung kiên khác của quý Đài là Chính quyền các nơi. Có một bộ phận không những chăm chỉ nghe mà còn ghi âm lại nữa. Những người công giáo bị “làm việc” đều chịu hạch hỏi, mỗi khi Đài có nói đến tình hình công giáo Việt Nam, và họ nói lại nguyên văn các tin đó của Đài. Chắc quý Đài không dè mình đã mang Lời Chúa và tiếng nói của Hội Thánh cho kẻ chủ trương vô thần để họ nghiên cứu mổ xẻ… và rồi trong giờ sau hết của họ, có thể lắm, họ thầm thỉ xin được tin thờ Ông Chúa mà quí Đài hằng bữa đã dẫn đưa vào tai họ đó!

- Hạng thính giả khác nữa là một số khá đông người lương theo dõi quí Đài để hưởng đôi chút ấm áp của tiếng nói chân lý và công bình. Chính họ nhiều khi đi mách cho láng giềng công giáo là sớm mai này Đài Vatican hay Veritas đã nói thế này thế nọ, anh chị có nghe không? Một số người công giáo nghèo khó không sắm nổi đài để nghe, thì nhờ những bạn láng giềng đó mà hưởng được Lời Chúa hay tin tức của Giáo hội các nơi. Như thế, quý Đài có nghĩ rằng mình là thừa sai truyền giáo đích thực, tuy ngồi bó rọ tại chỗ, nhưng lời mình đã loan đi khắp mặt đất? Còn những người được nghe Tin Mừng thì thầm thỉ biết ơn và cầu nguyện lại cho quý Đài.

- Từ 1975 đến nay, người công giáo Việt Nam không còn báo chí nước ngoài hay trong nước để bồi dưỡng tinh thần. Có 2 tờ “Chính Nghĩa” (nay là “Người Công giáo Việt Nam”) và “Công Giáo và Dân Tộc” thì lại thường xuyên tạc Tin Mừng và Hội Thánh, nên không mấy người dám đọc. Được biết mỗi tuần, tuần báo “Osservatore Romano” đều có gởi cho mỗi giáo phận Việt Nam (25 giáo phận). Nhưng trong 2 năm qua, Huế chỉ nhận được có 1 số thôi, cách đây 2 tuần. Thư từ của bạn bè thì cái đến cái không. Nếu ở Hà Nội hay Tp. HCM thì còn ra chợ trời tìm, thỉnh thoảng được vài ba số “Osservatore Romano”. Ở tỉnh lẻ thì chịu ăn chay suốt năm. Hôm nọ có một số báo “Trái Tim Vẹn Sạch Đức Mẹ” của các Cha dòng Đồng Công bên Mỹ, được thân nhân của một giáo dân làm giấy gói quà gửi về cho gia đình. Người trong xóm phát hiện ra mừng quá, vuốt lại cho ngay thẳng để đọc và chuyền nhau đọc mà sung sướng cả làng! Lúc xưa, đọc sách nghe nói tín hữu Đông Âu ở Giáo hội thầm lặng thèm khát Thánh Kinh, sách đạo… nay mới tin điều đó thực và quá thực. Ước gì các Sứ Điệp của Đức Thánh Cha vào dịp Phục Sinh, Mùa Chay hay ngày quốc tế Truyền giáo… được 2 Đài đọc cho trước, để ghi âm và gửi các giáo xứ hầu cho kịp đọc trong các ngày Lễ ấy. Nhưng sáng chính ngày Lễ, thì đài Vatican mới đọc thôi, lại đọc vào 6 giờ sáng, phần đông đang dự Lễ ở nhà thờ, không mấy người nghe được và có nghe được cũng không làm gì phổ biến cho kịp. Tiếc ơi là tiếc !

Xin cám ơn và hoan nghênh những bài tường thuật các chuyến viếng thăm mục vụ của Đức Giáo Hoàng, đã nuôi dưỡng tinh thần giáo dân Việt Nam rất nhiều. Cách riêng về chuyến viếng thăm Đại Hàn, có lễ phong Thánh cho 103 vị tử đạo, phần thì Đại Hàn không xa Việt Nam lắm, lại có thời gian binh sĩ Đại Hàn nhan nhản trên đất Việt Nam, hơn nữa Việt Nam đang có 117 Á Thánh đang chờ và đang xin được phong Hiển Thánh, nên theo dõi các tin tức với biết bao nhiêu là trìu mến, hân hoan… Xin cám ơn anh Lê Hoàng!

- Hồi tháng 8 năm nay, được nghe tin là Đức Thánh Cha xin giáo hữu hoàn cầu dành tháng 10 cầu cho Giáo hội Việt Nam, như là Giáo hội thầm lặng. Lòng ai nấy cảm động và rất biết ơn Đức Thánh Cha. Thì ra đã có tin 2 Thông tấn xã ngoại quốc nào đó khẳng định là tại Việt Nam không hề có bắt đạo, mà Đức Thánh lại không tin, còn xin khắp nơi cầu nguyện cho Giáo hội Việt Nam. Do đó, giáo dân Việt Nam càng mến phục Đức Thánh Cha, con người sáng suốt, không thể gạt được.

- Thân ái kính thăm Lê Hoàng, Linh Tiến Khải, Trần Phúc Nhạc, Mai Anh, Minh Nguyệt và tất cả anh chị em “mới” chưa được hân hạnh biết tên. Xin chân thành cảm ơn tất cả vì đã cấp manna hằng ngày cho chúng tôi.

- Từ cuối Janvier (ct: tháng giêng) đến đầu Mai (ct: tháng năm) rất khó bắt đài Vatican, có ngày chẳng nghe chi hết buổi sáng cũng như buổi chiều: bị đài tiếng Tây Ban Nha của Đài Loan lấn át cả, rồi có lúc đâm nghi là đài bị địa phương phá. Nhưng từ đầu Mai đến nay thì nghe rõ.

- Rất cám ơn đã gởi về kịp bản dịch Thư của Đức Gioan-Phaolô II cho các LM thế giới ngày thứ Năm Tuần Thánh và Sứ điệp ngày Ơn gọi. Chắc là phải làm thâm giờ mới kịp như vậy. Thính giả cảm động và biết ơn lắm!

- Về “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước” đang tuần tự thành lập trong khắp các giáo phận ở Việt Nam, trừ Ban Mê Thuột và Huế. Đức Cha Ban Mê Thuột nói hễ LM nào gia nhập vào UBĐKCG thì trả giáo xứ lại cho ngài. Còn ở Huế, vì Đức Cha đã phạt vạ “treo chén” (nhưng còn cho làm lễ riêng một mình, với điều kiện là nếu tích cực sinh hoạt cho UBĐKCG thì không được làm lễ riêng nữa) và chỉ có một LM duy nhất gia nhập UB đó, nên từ một năm rưỡi nay không thành lập được UBĐKCG tại giáo phận Huế, mặc dù không cấm giáo dân. Ai cũng biết tại Việt Nam, muốn làm chi có tính cách công giáo ít nhiều, thì phải là LM làm mới được.

- Sau khi Đức Cha Đà Lạt từ Rôma về, thì một Thứ trưởng bộ Nội vụ (ngành Công an Trung ương) tuyên bố không chính thức là ĐC Đà Lạt có hỏi Đức Giáo Hoàng về UBĐKCG có thành lập được không, thì Đức Giáo Hoàng nói là “Tùy các GM”. Đang khi đó nhóm báo “Công Giáo và Dân Tộc” tung tin: Tiếng nói của Đài Vatican là tiếng nói riêng tư của tập đoàn dòng SJ (ct: dòng Tên). Còn bản tin tiếng Việt Nam là của tập đoàn Quercetti thao túng. Nhưng tuyệt đại đa số thính giả Việt Nam không chịu hiểu như vậy. Những loạt bài: LM Pacem in terris ở Tiệp, Thư ngỏ của giáo dân Tiệp, Nếu muối lạt đi, Sau 10 năm giải phóng… đã làm an tâm vững dạ nhiều người. Có người lý luận: ĐC Đà Lạt có đủ mọi thuận lợi, nào đã gặp tận mặt nhân viên đài Vatican Việt ngữ, đã bàn bạc với nhau được nhiều lần, mà đài Vatican Việt ngữ cứ tiếp tục một giọng điệu bất lợi cho Nhà nước Việt Nam; nào Đức Cha có thể mét với cấp trên, với bậc Thánh bộ liên hệ, nào Đức Cha đã chầu Đức Giáo Hoàng 2 lần… mà sao tập đoàn Quercetti cứ ngoan cố, đang khi cái gì của Vatican cũng được tiếng là già dặn, khôn ngoan, đúng đắn? Ai cũng mong Đức Cha Phó Long Xuyên sẽ đem cái gì mới đối với UBĐKCG, nhất là thư Vatican khiển trách Đức Cha Huế vì sự cuồng tín riêng rẽ của mình. Đang khi đó từng hai người công an đi thăm rỉ tai các LM trẻ Huế: ông Điền là “ung nhọt” trong nước, không thể để yên như vậy được. Với chiến dịch “đâm bị thóc, thọc bị gạo” để các LM trẻ rồi tới LM già phải bực mình mà tẩy chay ông Điền.

- Theo lẽ, Đại hội Thường niên GMVN đã từ 4-5 đến 10-5-85. Nhưng đến ngày 4-5-85 mà không GM nào được điện tín mời cả. Thì ra ông Nhà nước tự động dời lại từ 20-4 đến 27-4-85. Lần này là lần thứ 3, Đức Cha Huế bị Nhà nước loại ra, không cho văn phòng Hội đồng GMVN mời họp. Đó là dấu hiệu căng thẳng và báo động một cơn mới đang đến. Đức Cha hỏi ý kiến Giáo dân Tu sĩ Linh mục trong giáo phận, thì cũng như mọi khi, ai cũng khuyên không cần Đức Cha đổi lập trường để giáo phận được yên như các giáo phận khác, nhưng xin ĐC vui lòng chịu khó, chịu tù, chịu chết, để làm chứng trung thành với Giáo Hội, để muối đừng ra lạt, đó là nét đặc thù của người Công giáo phải đóng góp vào tiền đồ Dân tộc. Còn đài Vatican có gì khích lệ, nâng đỡ Đức Cha Huế không? Có lẽ điều Đức Cha Huế ao ước nhất là được gặp Đức Thánh Cha dịp viếng Mộ các Thánh Tông Đồ năm nay của các GMVN. Nhưng Chúa đòi sự hy sinh đó, và còn nhiều hy sinh sắp đến nữa, thì ngài cũng yêu mến thưa: Vâng. Trừ ra có Chúa bênh giữ đặc biệt, bằng không thì chẳng thoát được sự nghiến nát của chế độ đâu, nhiều người nghĩ thế.

TGM Huế bị cô lập dường như hoàn toàn về phương diện đi thăm viếng các GM trong giáo tỉnh. Ngài không được phép đi, mà cũng không có GM nào trong giáo tỉnh được phép đến Huế. Còn tại Huế thì ngài chỉ được đi trong thành phố thôi. Việc ban phép Thêm sức ở các giáo xứ ngoại thành thì ngài ủy quyền cho các Cha xứ, như trong thời kỳ bị bắt đạo thôi.

LM Huỳnh Công Minh, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch “UBĐKCG Yêu nước Việt Nam” có đến Huế 10 ngày, có ghé Tòa TGM Huế và đi thăm một số LM Huế (theo chương trình riêng). Trước khi về lại Tp HCM, có đến gặp TGM Huế và xin tha vạ cho LM Nguyễn Văn Bính. TGM Huế trả lời: Người mà muốn tha phạt LM Bính nhất là chính TGM Huế. Tuy nhiên, là LM, chắc LM Huỳnh Công Minh dư biết: LM Bính không dốc lòng chừa thì làm sao và ai có thể tha được, khi LM Bính lỗi lệnh của Hội Thánh. Giờ phút nào LM Bính không theo UBĐKCGVN nữa, thì tức khắc khỏi vạ ngay.

TGM Huế cũng cho biết những lý do khiến ngài phải chống UBĐKCGYNVN là:

1) Vì chính sách Mác-Lênin dùng UB đó để phá Hội Thánh. “Nhà nước xã hội chủ nghĩa đoàn kết các tổ chức tôn giáo trên cơ sở lợi ích chung, trong một mặt trận dân tộc thống nhất, cùng toàn dân đấu tranh cho độc lập dân tộc dân chủ và chủ nghĩa xã hội, đồng thời xây dựng giáo hội độc lập, thoát ra khỏi sự lệ thuộc của giáo hội nước ngoài” (Bài mười một “Chủ nghĩa Xã hội và Tôn giáo” trong quyển CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC, chương trình trung cấp. Nhà xuất bản sách Giáo khoa Mác-Lênin, Hà Nội 1978, trang 18). LM Huỳnh Công Minh tỏ vẻ ngạc nhiên và nói chưa bao giờ đọc cả đó! TGM Huế bảo: Đó là chính sách, thế nào Nhà nước cũng phải đem thực hành, như các nước XHCN khắp nơi, điển hình là Trung Quốc. Nếu các LMVN mình không làm “giáo tầu da… chêc, củi đậu nấu đậu” thì Nhà nước sẽ thành lập cách khác.

2) Còn thực tế thì UBĐKCGYNVN đã tỏ mình độc lập với Giáo Hội rồi:

a- Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu nước (có từ 1945, sẽ đổi ra UBĐKCGYNVN hôm nay) đã biên thư mời trực tiếp các LM họ nhắm để vào UBĐKCGYNVN mà không qua các Giám mục, lại nhờ Nhà nước áp lực bảo các GM phải tạo điều kiện cho các LM kia đi họp tại Hà Nội vào cuối năm 1983.

b- LM Nguyễn Văn Bính (Huế) là LM điển hình của LM UBĐKCGYNVN = bất chấp Giáo luật 278c và Tuyên cáo của Thánh bộ Giáo sĩ 8-3-1982, bất kể khuyến cáo của GM mình, còn ngạo ngược xin GM mình cấp cho giấy phạt vạ trước để đi họp thành lập UBĐKCGYNVN nữa; khi bị phạt rồi còn thách thức là mình không bao giờ đổi ý rút tên khỏi UB kia, chỉ chờ GM đổi ý sửa sai thôi. TGM Huế không muốn có một LM như thế trong giáo phận.

c- Về mặt tự trị, thì thực tế Nhà nước chỉ xem UBĐKCGYNVN là giáo hội chính thức. Bằng chứng: Tết năm 1984, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng vào ăn Tết ở Huế, thì chính quyền địa phương chỉ mời LM Nguyễn Văn Ngọc (có cả lòng đi họp UBĐKCGYNVN lần đầu mà khi về thì bị cất chức Quyền Tổng đại diện và Cố vấn của Giáo phận) làm đại diện cho giới Thiên Chúa giáo tỉnh Bình Trị Thiên mà không đếm xỉa gì GM sở tại. Mấy mươi năm qua, các LM trong Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu nước, và chỉ có các ngài, được đi họp quốc tế như là đại diện Giáo Hội Công giáo Việt Nam. Ngày nay, bổ nhiệm, thuyên chuyển hay phong chức LM chẳng hạn… nếu không có “placet” của UBĐKCGYNVN thì không xong.

d- Ai cũng đánh dấu hỏi: tại sao chính sách Nhà nước là diệt đạo, mà logít là các LM đều bị chèn ép mọi mặt, còn LM thuộc UBĐKCGYNVN được ưu đãi đủ cách? Nhà nước lại tổn phí hằng mấy triệu bạc để giúp thành lập UBĐKCGYNVN vừa qua? Và GM chống đối việc thành lập Ủy ban đó thì bị thẩm vấn 120 ngày?

TGM Huế nói tiếp với LM Minh là ngài không tin LM sẽ làm những điều chống đối Hội Thánh công khai đâu, nhưng thế hệ sau LM Minh hay kế tiếp sau nữa kìa…, vì đã là công cụ cho chính sách Nhà nước rồi. Do đó, TGM Huế thấy, theo lương tâm mình, cần phải báo động công khai, dù chỉ đơn độc một mình. Vì TGM Huế không muốn gián tiếp tham gia vào việc phá Giáo hội. Việc làm của TGM Huế đúng hay sai, nếu LM Minh có theo dõi ý Tòa Thánh qua các đài phát thanh công giáo thì rõ.

Cho LM Huỳnh Công Minh, Phó Chủ tịch I UBĐKCGYNVN biết rõ (….mất chữ….) trước khi LM trở về Tp HCM. TGM Huế mong rằng LM Minh sẽ trung thực nói lại cho các anh em của LM Minh trong UBĐKCGYNVN được rõ.

Thính giả VN của đài Vatican rất vui mừng được nghe và học biết về cách sống đức tin của các tín hữu Kitô ở các nước XHCN anh em, nhờ đó được thêm kinh nghiệm và chất liệu sống. Đặc biệt là các tin tức có liên quan đến Giáo hội Việt Nam. Tiếc một điều là một số không ít thính giả vì điều kiện máy thu không đủ tốt để bắt được đài Vatican, nên chỉ thường xuyên nghe được đài Veritas thôi, thì lại không được biết đến những điều quý hóa của đài Vatican nói trên. Vậy ước mong hai đài phối hợp cách nào đó để tất cả các thính giả VN có thể nghe biết được những của ăn tinh thần quan trọng và thiết thân ấy.

Hôm nay, 20-5-85, Hội đồng Giám mục Việt Nam họp thường niên (mỗi năm một lần) tại Tòa Tổng Giám mục Hà Nội. Đã xin phép họp từ 4 đến 10-5-85, do đó ngày 4-5-85 đài Chân lý Á châu đã đưa tin khởi sự họp, do Đức Cha Bùi Tuần giảng cấm phòng và xin mọi người hợp ý cầu nguyện cho Đại hội, thì một LM của UBĐKCGYN đã mỉa mai nói: “Đài Chân lý đưa tin thì phải đúng chứ!”. Đang khi đơn phương Nhà nước dời ngày lại làm Giám mục nào cũng tự hỏi sẽ có họp hay không. Mà cũng quen rồi cái thói của Nhà nước là kiểm duyệt tất cả chương trình nghị sự của Đại hội, bảo bỏ điểm nào là phải bỏ điểm đó, nếu có ra Thông cáo thì bị sửa theo ý của Nhà nước, đó là chưa kể GM nào phát biểu những gì đều bị Nhà nước biết cả. Có vài GM nêu ý kiến: tình huống như vậy có nên tiếp tục họp HĐGM nữa không? Nếu cứ tiếp tục họp, thì có phần nào làm sai lạc dư luận của giáo dân và của người ngoài và như vậy giúp tuyên truyền chế độ về điểm tự do ngôn luận, tự do tôn giáo không?

Dĩ nhiên là như phần đông dự đoán: Đức TGM Huế, một lần nữa, sẽ không được cho đi họp HĐGMVN. Điện tín của Văn phòng Tổng Thư ký HĐGMVN cho Đức Cha Huế biết từ ngày 20 đến 27-5-85 sẽ có họp HĐGM tại Hà Nội, rồi thêm: “Rất tiếc không được mời Đức Tổng Giám mục Phó Chủ tịch” (là ĐC Huế) mà chỉ xin hiệp lòng cầu nguyện thôi. Hình như ĐC Huế không buồn tí nào và sẵn lòng trả bằng giá cao hơn nữa cho sự trung thành của mình đối với Hội Thánh. Quan trọng và đáng ao ước nhất đối với một GM là được đi “Ad limina” được tường trình mục vụ cho Đức Giáo Hoàng, được nghe thỏa thích tin tức Giáo Hội hoàn cầu mà chỉ có đến Rôma mới biết, được dịp thăm viếng bạn bè thân hữu. (Nhưng nếu vì Phúc Âm mà bị cướp mất các quyền lợi đó thì cũng là phúc thật rồi!). Mỗi lần một GM tiếp xúc với Rôma thì khác nào Antée đạp được đất mẹ để lấy thêm nguồn sức mới.

Sau một năm rưỡi ra đời, UBĐKCGVN nay thành lập trong mọi giáo phận VN, trừ Huế và Ban Mê Thuột. Tại Huế, vì LM duy nhất trong UBĐKCGYN đang bị phạt vạ, không còn uy tín để ăn nói được với giáo dân, nên tuyệt nhiên không có hiện diện của UBĐKCGYN. Còn Ban Mê Thuột thì Đấng Bản quyền không trực tiếp chống trên nguyên tắc, nhưng ngài tuyên bố công khai và với chính quyền là nếu LM nào gia nhập UBĐKCGVN thì trả giáo xứ lại cho ngài. Do đó mà các LM đầu não của UBĐKYN đã xin Nhà nước trừng trị TGM Huế bằng cách bắt đi “làm việc” với CA. (Thường thì không ai cầm cự nổi với cách “làm việc” này, cố lắm sau 1 tháng là phải chiều theo ý của “bề trên”). Nhưng sau 120 ngày “làm việc”, TGM Huế vẫn còn “ngoan cố” và kết thúc được bằng bước ra khỏi mạng lưới chính trị của CA bủa giăng mà trắn mình vào bàn tay Chúa với câu quyết định: “Cũng như các Thánh Tông đồ xưa và các Thánh Tử đạo của mọi thế hệ: Tôi phải vâng lời Thiên Chúa hơn là vâng lời người ta”. Người công an chính đã thẩm vấn TGM Huế trong 120 ngày thì nay đã được thuyên chuyển qua nước Lào rồi: thưởng hay phạt? Sau bức thư của TGM Huế gởi cho Cộng đoàn Công giáo Huế tường thuật việc mình đã đại diện Cộng đoàn Dân Chúa làm chứng nhân cho Phúc Âm trong 120 ngày qua, thì lập tức chính quyền phát động chiến dịch bôi nhọ TGM Huế lần lượt trong từng huyện, mời tất cả LM, một số Tu sĩ nam nữ, một số giáo dân trong huyện cùng với một số cán bộ Nhà nước đến nghe CA mạ lị TGM Huế. Các huyện đầu tiên, vì đột xuất, LM giáo dân chưa phản ứng kịp. Đã có phản ứng tẩy chay từ từ trong các huyện kế đó. Đến huyện sau cùng là Triệu Hải, thì Linh mục, Tu sĩ, giáo dân đi đông đủ theo giấy mời. Nhưng khi nghe mạ lỵ TGM, thì đồng loạt đứng dậy, bỏ phòng họp ra về ngay, đi đầu là LM Quản hạt (LM này đã bị CA gọi đi “làm việc” rồi giữ luôn, không cho về từ 4 ngày nay). Vì biến cố đó, chiến dịch mạ lỵ ngưng ngay cho đến hôm nay. Sở dĩ TGM Huế qua được cơn bão số 1 là theo nhận xét của mọi người, nhờ lời cầu nguyện liên lỉ của toàn giáo phận, cách riêng các nữ tu thay phiên ngày đêm cầu cho Giám mục mình.

Lúc mới bắt TGM Huế đi “làm việc” vài tháng, họ tung tin là ngày mấy tháng mấy đó, TGM phải bị trục xuất khỏi Bình Trị Thiên (tỉnh), rồi vài tháng nữa tung tin sẽ có xe đụng ngoài đường, đoạn đem về bệnh viện rồi tàn phế luôn. Vài tuần nay thì có CA Trung ương đến Huế, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, đi thăm một số LM, trách họ sao để cho TGM làm bậy vậy mà không ngăn cản, nhưng tránh gặp trực tiếp TGM. (Một đồng chí về hưu tại Huế, bạn thân của ông Thứ trưởng này, nói lại với một người công giáo là theo ông Thứ trưởng thì vào Huế mới biết Rôma có gởi một điện tín mời TGM Huế đi họp chi bên ấy đó, nhưng ông Thứ trưởng ra lệnh cho bưu điện đừng phát điện tín đó cho TGM Huế, để ông về Hà Nội rồi sẽ ra lệnh lại. Đến nay ĐC Huế vẫn không được điện tín nào cả. Chẳng rõ việc này có thực hay bịa ra?)

Vài hôm nay thì họ tung Công an cấp tỉnh, đi từng hai người, đi thăm một số LM trẻ trong giáo phận. Mục đích chính là hạ uy tín của TGM Huế và gây bất mãn nơi các LM: vì tại thái độ “ngoan cố” của TGM mà các LM trong giáo phận bị thiệt thòi nhiều mặt. Rồi có tin tung ra là sẽ có phong trào LM trẻ Huế xin Tòa thánh đổi TGM Đ., đặt TGM khác để cho mọi sự bình thường yên ổn và thành lập cho được UBĐKCGYN tại Huế. Dịp này CA có nói: ngay TGM Đ. là một ung nhọt trong nước, không thể dung tha được, Nhà nước ta kiên trì một thời gian nữa thôi.

Có người suy nghĩ: TGM Huế đã tung ra thái độ “phải vâng lời Thiên Chúa hơn là vâng lời người ta” (Nghĩa là gieo mầm trong Công giáo thái độ bất phục luật lệ của chế độ [một số luật lệ có nghịch với Hội Thánh]). Mà bản chất chế độ CS là chuyên chính, không dung tha một ai bất phục tùng. Rồi một số đồng bào lương dân bất mãn chế độ sẽ theo đà đó mà nói: Luật này luật nọ nghịch với Trời, chúng tôi không tuân giữ. Rồi như vết dầu loang sẽ lan tràn qua các tỉnh khác. Nếu để TGM Huế còn đó thì còn mãi cái tinh thần bất phục kia. Nếu bắt giam, phạt tù TGM Huế thì làm đúng ý muốn của ông và của nhiều người công giáo đạo đức, đồng thời gây tiếng vang không tốt đối với trong nước, nhất là ngoài nước. Chi bằng liệu cho TGM Huế một dịp ra nước ngoài rồi chặn lại không cho về nước. Một thời gian không ai còn nói tới TGM Đ. nữa thì tinh thần chống đối kia sẽ tan đi, vì ngoài ông ra thì không có một Giám mục nào ra mặt chống đối cả. Tất cả đều im lặng (trừ Ban Mê Thuột), có nhiều vị lại yểm trợ UBĐKCGYN nữa.

Như nói trên, cách đây mấy ngày, CA đã gọi LM Hạt trưởng huyện Triệu Hải đi “làm việc” rồi giữ luôn. Họ sẽ bắt LM khác nữa… để làm áp lực trên các LM, cách riêng các LM trẻ, gây phong trào bất mãn, chống đối, tẩy chay TGM Đ.. May là LM đoàn Huế nói được là hiệp nhất, trừ ra vài ba LM vì kẹt riêng hay vì lý do nào đó không theo lập trường của Đức Cha mình như các anh em, nhưng chưa dám nói ra. Trong 12 Tông Đồ còn có người không theo lập trường của Chúa nữa. Nên chi về việc này hình như TGM Huế không chút bận tâm. Đàng khác, TGM Huế khi cấm các LM trong giáo phận không ai được gia nhập UBĐKCGYN, thì đã lãnh lấy tất cả mũi dùi thay cho các LM của mình rồi, vì trong thực tế, LM này LM nọ bị kêu gia nhập UBĐKCGYN thì đã trả lời: Tôi muốn đó, nhưng làm sao được bây giờ, vì TGM Huế phạt vạ và treo chén, thì tôi đâu còn làm việc LM nữa, như thế cũng không ích gì cho UBĐKCGYN. Đang khi ở các giáo phận khác, Giám mục để mặc ý các LM tự do gia nhập UBĐKCGYN hay không, nhưng nếu đi quá lố thì sẽ bị áp dụng kỷ luật. Như thế mỗi LM phải liệu mà từ chối với chính quyền. Nếu không gia nhập Ủy ban… thì sẽ không yên thân, còn nếu gia nhập, thì sẽ bị ít nhiều dư luận giáo dân cho cha sở mình là “quốc doanh” rồi.

Trong thời gian qua, nhờ sự yểm trợ của hai Đài công giáo quốc tế mà TGM Huế của chúng tôi được báo chí, đài phát thanh ngoại quốc nói đến với thiện cảm, nên chế độ trong nước mặc dù căm giận lắm cũng phải nhẹ tay phần nào. Còn nội bộ, thì chúng tôi được an ủi, nâng đỡ bằng những loạt bài nói rõ thái độ người Kitô phải có trong hoàn cảnh như hoàn cảnh của chúng tôi. Còn vấn đề đơn thương độc mã thì bài suy niệm Phúc Âm Mc 6,14-29, ngày thứ 6 tuần IV quanh năm do Đài Vatican đã củng cố lập trường và niềm tin của chúng tôi thật sự. Do đó, chúng tôi hết lòng biết ơn hai Đài anh em: Vatican và Veritas, nhiều thực nhiều!

Từ nay, TGM Huế sẽ có bị chi nữa thì cũng không ra ngoài lý do “vì phải vâng lời Thiên Chúa hơn vâng lời người ta”.

17- Thư Chung gởi Tổng Giáo phận Huế ngày 19-10-1985

Năm 1971, tại Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới, tôi có phát biểu: “Đã có những Giám mục chịu chết vì bênh vực quyền lợi của Hội Thánh. Nhưng ngày nay có Giám mục nào dám chịu chết để bênh vực quyền lợi của con người không?” Hạnh phúc thay, hôm nay chính tôi được Chúa gọi để chịu tù ngục, chịu chết vì bênh vực nhân quyền, chân lý và công bình.

“Sắc lệnh về Tôn giáo” đã ký tại Hà Nội ngày 14-06-1955 do Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Hồ Chí Minh và Chủ tịch Quốc hội Phạm Văn Đồng, chương bốn, điều 13: “Chính quyền dân sự không can thiệp vào nội bộ Tôn giáo. Những liên hệ giữa các Giáo hội Công giáo Việt Nam và Tòa thánh La Mã là vấn đề nội bộ”. Điều 14: “Các tổ chức Tôn giáo phải tôn trọng luật pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa như mọi tổ chức nhân dân khác”.

Tuy nhiên, nếu luật pháp đi ngược với ý Trời, chà đạp các quyền của con người, trong đó có quyền tối thượng là tự do tín ngưỡng, thì như trong biên bản làm với Công an Bình Trị Thiên ngày 15-10-1984, tôi đã khẳng định: “Như các Thánh Tông đồ ngày xưa và các Thánh Tử đạo trải qua các đời, tôi phải vâng lời Thiên Chúa hơn tuân luật pháp của con người”. Dĩ nhiên hậu quả sẽ là tù ngục và chết chóc. Hậu quả đó, chủ chăn của Anh Chị Em hôm nay sẵn sàng và vui lòng đón nhận như phần thưởng Chúa ban sau 25 năm Giám mục mà đã 22 năm được phục vụ Giáo phận Huế.

Khi tôi bị bắt rồi, thì xin Anh Chị Em đừng ai tin lời khai nào, dù có kèm theo chữ ký mà người ta kể là của chính tôi.

Giờ đây chỉ còn một việc là tôi tha thiết xin Anh Chị Em cám ơn Chúa với tôi, đồng thời tăng thêm và tiếp tục cầu cho tôi được tuyệt đối trung thành với Chúa và Hội Thánh cho đến hơi thở cuối cùng.

Ngày 19-10-1985, tôi đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên thông báo về vụ Nữ tu Trương Thị Lý, Tu hội trưởng Tu hội Mến Thánh giá Thừa sai Huế, bị bắt giữ theo lệnh của Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên, vì can tội gián điệp theo điều tương đương với điều 74 của Bộ Luật Hình sự 1986.

+ Tôi biết, không phải Nữ tu Trương Thị Lý chỉ bị bắt giữ mà toàn bộ đồ đạc, sách vở, sổ sách, thư từ… của chị, của Tu hội, tại 2 phòng ở và làm việc của chị: 55 Trần Phú và 31 Đoàn Hữu Trưng, đã bị soát xét tỉ mỉ. Một số lớn sách tu đức, toàn bộ thư từ riêng và ảnh lưu niệm của gia đình chị, của Tu hội, một số sổ sách tài liệu của Tu hội… và một số máy móc, dụng cụ Văn phòng của Tu hội, đã được tịch biên và đưa về sở Công an Bình Trị Thiên vào ngày 17-10-1985, tức là một ngày sau cơn bão số 8 khủng khiếp, đã gây tàn phá ghê rợn khắp tỉnh Bình Trị Thiên, thành phố Huế nói chung và ngôi nhà của Tu hội Mến Thánh giá Huế nói riêng, lúc đó các chị em đang bàng hoàng, lo âu trước thiên tai, cửa mất nhà tan…

+ Tôi cũng được biết từ hôm 17-10-1985 đó, tại các phường trong thành phố, nơi một số các cơ quan trường học, và tại một số xã ở các huyện Hương Phú, Phú Lộc, Hương Điền, Triệu Hải, đều đã có phổ biến, học tập, bình luận về vụ gián điệp Trương Thị Lý với nhiều giải thích có khi khá mập mờ, phóng đại và mỗi nơi mỗi khác nhau.

+ Tôi cũng nhớ rõ vào ngày 23-11-1985, linh mục Trần Văn Quý, thư ký Tòa Giám mục chúng tôi, được triệu tập đến sở Công an BTT nhiều ngày liên tiếp để khai báo về những gì mình đã làm ở Tòa Tổng Giám mục Huế từ năm 1980… Sau gần 6 tuần làm việc, Linh mục Trần Văn Quý đã ngã bệnh, các bác sĩ đã xác định bệnh trạng và cho phép đi điều trị tại Bệnh viện Huế 3 tuần lễ rồi sau đó về tiếp tục điều trị tại nhà cho đến hôm nay.

Tôi, Giám mục, và các Linh mục trong Giáo phận Huế cùng với các Nam, Nữ Tu sĩ, nhất là chị em Tu hội Mến Thánh giá Thừa sai Huế và hầu hết các Giáo dân, và chắc chắn cả một số đông đồng bào Thành phố Huế, tỉnh Bình Trị Thiên rất nóng lòng chờ đợi Tòa án đưa ra ánh sáng vụ án gián điệp quan trọng Trương Thị Lý, đã bị Viện Kiểm sát BTT ký lệnh bắt giam như một tên bất lương nguy hiểm, để biết rõ Nữ tu này đã có những hành vi phạm pháp nào, vì chúng tôi chưa am tường lắm về thể thức tố tụng trong nền pháp chế xã hội chủ nghĩa, chỉ nhớ một điều sơ đẳng trong bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của tổ chức Liên Hiệp Quốc, điều 11 (xin phép ghi nguyên văn tiếng chính thức của Liên Hiệp Quốc):

“Toute personne accusée d’un acte délictueux est présumée innocente jusqu’à ce que sa culpabilité ait été légalement établie au cours d’un procès public òu toutes les garanties nécessaires à sa défense lui auront été assurées…”

Vụ bắt giữ đã đến tháng thứ 9, thì vào ngày 26 và 27-06-1986 vừa qua, Linh mục Tổng Đại diện của tôi là Lê Văn Mẫn và một ít Linh mục coi sóc các giáo xứ lớn ở thành phố Huế được gọi đến sở Công an BTT. Các Linh mục này được nghe và được đọc một phần các tài liệu được gọi là “liên quan đến vụ án Nữ tu Trương Thị Lý”. Thế rồi các Linh mục được dồn ép: phải nói lên ý nghĩ của mình, sự phán đoán của mình về các tài liệu đó, để ghi vào biên bản trình lên cho ông Giám đốc sở Công an.

Nhờ các Linh mục về báo cáo lại vụ việc, tôi được biết rõ thế này:

Nữ tu Trương Thị Lý bị Viện Kiểm sát cho bắt giam giữ đã không có một hành vi phạm pháp nào riêng của chị, mà chỉ là: với tư cách Bề trên trong một Tu hội, chị đã sai một người thuộc quyền mình đi thành phố Hồ Chí Minh đưa thư của Tu hội cho các chị em trong đó, kèm theo có một số thư riêng và văn bản mà Công an BTT cho là của Tòa Giám mục Huế. Và tôi biết, qua cuộc gặp gỡ các Linh mục nêu trên, Công an BTT muốn cho các Linh mục cố vấn của tôi phải công nhận rằng: các tài liệu quả tang phạm pháp đó là của Tổng Giám mục Huế.

+ Hai chị Trương Thị Lý đã bị bắt giữ hơn 8 tháng, và Trương Thị Bông, 10 tháng, không có hành vi phạm pháp nào khác, ngoại trừ chuyển thư từ được nghi ngờ là của Tổng Giám mục Huế (Hình luật điều 11).

+ Linh mục Trần Văn Quý đi làm việc ở sở Công an BTT cũng chỉ là để khai và nhận một điều như trên.

Nhận rõ điều đó, tôi, Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền, giờ đây, bằng những lời xác nhận ghi thành văn, có chữ ký của tôi, tôi xin xác định như sau:

1- Các thư từ, văn bản Chính quyền bắt gặp trong túi áo của Nữ tu Trương Thị Nông, có liên quan đến một số sinh hoạt tôn giáo trong Giáo phận Huế, Giáo tỉnh Huế là của Tòa Giám mục Huế… Nội dung các giấy tờ, văn bản này thuần túy tôn giáo và có tính cách thông tin, khách quan, đúng sự thật, giữa anh em bạn bè, không bình luận chống đối ai…

2- Tôi xác nhận tất cả trách nhiệm về vụ việc này thuộc về tôi. Linh mục Thư ký Trần Văn Quý, 2 Nữ tu Trương Thị Lý và Trương Thị Nông là những người thừa hành (chỉ chuyển thư mà không biết gì ở bên trong).

3- Tôi biết rõ Luật Hình sự số 74. Điều tương đương trước Luật Hình sự 1986 thì tôi không biết. Tôi cũng biết rõ Hiến pháp 1980 nước CHXHCNVN số 71 và những số 67, 69, 70 nói về các quyền của người công dân.

4- Tôi cũng biết nước CHXHCN Việt Nam là một nước thành viên của Liên Hiệp Quốc, và bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc ở điều 19 có nói: “Tout individu a droit à la liberté d’opinion et d’expression; ce qui implique le droit de ne pas être inquiété pour des opinions et celui de chercher, de recevoir et de répandre, sans considération de frontière, les informations et les idées, par quelque moyen d’expression que ce soit”.

5- Tôi là Tổng Giám mục của Hội thánh Công giáo, một tôn giáo được thừa nhận ở Việt Nam, và tôi biết theo các Sắc lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh trước đây và các bản luật hiện hành: “Những liên hệ giữa Giáo hội Công giáo Việt Nam và Tòa thánh La Mã là vấn đề nội bộ” (Sắc lệnh số 234, ngày 14-06-1955, điều 13).

Là một người con của Hội thánh Công giáo, tôi có quyền gởi cho Mẹ Hội thánh tôi những tin tức của tôi, của các anh em tôi gần xa.

Là Giám mục, tôi còn có nhiệm vụ phải cho Đức Thánh Cha của tôi biết về tình hình tôn giáo nơi Giáo phận tôi và trong Giáo tỉnh tôi phụ trách.

6- Tôi cũng biết: không có một luật nào cấm tôi viết thư từ và nhờ một ít người tôi muốn, cầm thư, chuyển thư; và những người đó không cần biết nội dung thư từ đó.

Tôi xử dụng quyền làm người của tôi khi tôi viết thư, đưa bản tin.

Tôi thi hành nhiệm vụ tôn giáo Giám mục của tôi khi tôi gửi thăm Đức Giáo Hoàng và trao cho Ngài một số tin tôn giáo trong phạm vi trách nhiệm của tôi.

Nếu việc đưa tin này đem đến hậu quả bị quy-trách-pháp-lý do Chính quyền, do Tòa án Nhân dân nước CHXHCN Việt Nam của tôi, thì tôi xin được coi đây là một bắt bớ tôn giáo, một vi phạm nhân quyền, và tôi rất lấy làm vinh dự nhận lãnh tất cả các biện pháp xử lý vì tôn giáo, vì nhân quyền.

Trân trọng kính chào Ông Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Bình Trị Thiên, Ông Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Bình Trị Thiên.

Tôi cám đội ơn Chúa đã thương chọn tôi làm con Chúa, linh mục và giám mục trong Hội Thánh của Ngài, mặc dù tôi rất bất xứng.

Tôi không muốn có ước muốn riêng nào về sự chết và cuộc tẩm liệm hay chôn cất xác tôi. Sao cũng được, tùy Thánh Ý Chúa và sự liệu định của anh em Linh mục Giáo phận, vì tôi chẳng đáng chi cả.

Tôi không có gì để nhắc nhủ các Linh mục Huế cách đặc biệt, trừ ra xin phép được khuyên các ngài hãy can đảm tỏ ra trung thành với Hội Thánh trong mọi hoàn cảnh, sống đoàn kết trong Linh mục đoàn và sống trọn vẹn bổn phận Chủ chăn nhân hiền.

Tôi cám ơn Linh mục trong giáo phận đã nhẫn nại chịu đựng tôi và tận tâm cộng tác với tôi. Những ai mà tôi vô tình hay vì bổn phận đã làm mất lòng thì xin tha lỗi cho tôi. Phần tôi, tôi không buồn phiền một ai cả. Xin mọi người cầu nguyện cho tôi.

Về tiền bạc, tôi không mắc nợ ai. Nếu như ai có thấy đang thiếu tôi vật gì, thì tôi vui lòng tha cho hết.

Các vật dụng, sách vở và tiền mặt tôi đang có, thì tôi trối lại hết cho tòa TGM Huế.

Một lần nữa, tôi cám đội ơn Chúa và xin tạm biệt mọi người, hẹn nhau trên Nhà Cha.

Trích yếu: V/v xin đi viếng mộ các Thánh Tông đồ và thăm Đức Giáo chủ tại Vatican.

1- Tôi tên là Nguyễn Kim Điền, 67 tuổi, Tổng giám mục Huế. Khi thụ phong giám mục năm 1961, theo lễ nghi tôn giáo, tôi đã phải thề hứa cứ mỗi 5 năm đi kính viếng mộ các Thánh Tông đồ và tường trình sinh hoạt tôn giáo thuộc trách nhiệm của tôi cho Đức Giáo chủ tại Vatican.

Năm 1985, vì vướng mắc một số việc về tôn giáo với chính quyền, nên tôi không được đi Vatican.

Ngày 15-08-1987, tôi có đệ đơn (số 12/87 TTGMH) xin việc này với cụ Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. Ngày 11-09-1987, tôi nhận được điện tín của ban Tôn giáo Chính phủ thừa lệnh cụ Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng trả lời: “Việc cụ xin đi Vatican lúc này chưa thuận tiện”.

Hôm nay, tôi hy vọng đã là lúc thuận tiện, nhất là sau ngày 26-02-1988, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ra quyết định cho phép một số diện công dân xuất cảnh có thời hạn để giải quyết việc riêng.

Vậy tôi kính xin cụ Tổng bí thư vui lòng cứu xét cho tôi được đến Vatican từ ngày 01-08-1988 để làm tròn bổn phận tôn giáo mà tôi đã thề hứa khi thụ phong giám mục.

2- Dịp này, xin phép cho tôi nhiệt liệt hoan nghênh và biết ơn chính sách đổi mới của cụ Tổng bí thư, nhất là đã cho về tất cả các linh mục tuyên úy Công giáo trước Tết Mậu Thìn. Đây là sự kiện đã làm thỏa lòng đồng bào Công giáo Việt Nam.

Còn riêng tôi là Tổng giám mục Giáo tỉnh miền Trung và Giáo phận Huế, có trách nhiệm thăm viếng các Giám mục thuộc Giáo tỉnh và cách riêng có trách nhiệm mục vụ từ Lăng Cô đến Đồng Hới. Thế mà, từ năm 1984, sau khi bị thẩm vấn 120 ngày, tôi không còn được đi họp Hội đồng Giám mục tại Hà Nội, và cũng không được ra khỏi chu vi thành phố Huế để ban phép Thêm sức và thăm viếng các Giáo xứ là công tác căn bản của một giám mục.

Tất cả các vướng mắc trước thì đã được dứt điểm từ tháng 5 năm 1987, nên tôi nghĩ là tôi được hưởng trọn quyền công dân như một công dân bình thường. Tuy nhiên, trong thực tế, tôi vẫn còn chưa được phép ra khỏi thành phố Huế để làm bổn phận giám mục của mình, do đó rất khó cho tôi động viên đồng bào Công giáo thuộc quyền để họ tin là mọi công dân đều bình đẳng trong việc tự do đi lại và trong việc tự do hành đạo.

Năm 1967, khi tham dự cuộc họp quốc tế Caritas Internationalis tại Roma, một nhà báo người Ý hỏi tôi: “Ông nghĩ thế nào về đảng Cộng sản Việt Nam?” Tôi trả lời: “Là giám mục Công giáo, tôi không thể theo chủ nghĩa Cộng sản. Nhưng người Cộng sản Việt Nam là anh em của tôi”. Hôm sau, báo đăng lời đó với hàng tít to.

Năm 1980, cụ Trưởng ban Tôn giáo Chính phủ tại Hà Nội nói với tôi: “Ông Tổng giám mục tuyên bố câu đó hồi năm 1967 thì chỉ có hại cho ông thôi, vì lúc đó C.I.A. thống trị tại phía Nam và chính phủ nào ở đó cũng là chính phủ chống Cộng”. Tôi không biết anh nhà báo phỏng vấn tôi năm đó hiện nay còn sống hay chết và ở đâu? Anh sẽ nghĩ thế nào, nếu anh biết được hoàn cảnh hiện tại của tôi? Còn lập trường của tôi từ năm 1967 đến nay vẫn trước sau như một.

Phần tôi, tôi tin tưởng ở chính sách đổi mới của cụ Tổng bí thư và ước mong trường hợp nhỏ bé của tôi sẽ được kể vào “những việc cần làm ngay”.

1] Không rõ con số chính xác là bao nhiêu ? Theo tập san Informations catholiques internationales, số 158 ra ngày 15.12.1961, và được trích dẫn lại trong Etudes Viêtnamiennes, số 53, năm 1978, trang 84 : số người tản cư vào Nam là 860.026 người ; 80% (676.384) là người công giáo, tức một nửa dân công giáo miền Bắc. Cùng đi với họ, có 5 giám mục, 700 linh mục (2/3 số linh mục miền Bắc), hầu hết các tu sĩ nam và một phần lớn các tu sĩ nữ.

[2] Xem bài của nhà văn Trần Phong Vũ trong tập sách này.

[3] Trước khi làm giám mục năm 1960, lm Nguyễn Kim Điền đã gia nhập tu hội Tiểu đệ Charles de Foucault. Sau hai năm thực tập bên Sahara, ngài đã trở về Việt Nam sống ơn gọi ‘anh em hèn mọn của Phúc Âm’ giữa lớp người lao động, bằng ‘nghề’ đạp xích lô.

[4] Mỗi lần phát biểu về, Đc Điền ghi lại. Ngài viết :“Có thể khi phat biểu ứng khẩu câu văn và nhiều từ không được ‘nguyên văn’ như trong bài ghi lại. Nhưng tôi cam đoan về ý và thứ tự các ý nghĩ thì trung thực”. Đức cha quá biết, mỗi lời phát biểu có thể bị người ta cố ý xuyên tạc.

[5] Về nội dung sự kiện, đây là chứng từ của HT Thích Quảng Độ : “Tình hình mỗi ngày một căng thẳng và ngày 3.3.1977 đã đến điểm cao nhất khi cộng sản đến chiếm dụng cô nhi viên Quách Thị Trang ở đường Trần Quốc Toản (phía sau Việt Nam Quốc Tự mà trước đó họ đã chiếm rồi và bây giờ một rạp chiếu bóng rất lớn đã được xây lên tại đó), giật tấm bảng mang danh hiệu GHPGVNTN và liệng xuống lề đường. Ngay 11 giờ hôm ấy, nhân danh Tổng thư ký Viện Hoá Đạo, tôi đã ký một thông tư kêu gọi tăng ni sẵn sàng hy sinh để bảo vệ đạo pháp và danh dự Giáo hội. Đến ngày 6.4.1977, TT Huyền Quang và tôi cùng một số vị khác bị bắt vào nhà tù Phan Đang Lưu ở Bà Chiểu Gia Định. Ít lâu sau, tôi được biết cố thương toạ Thích Thiện Minh cũng bị bắt và đã chết một cách bí ẩn tại sở Công an Sài Gòn ở đường Trần Hưng Đạo” (Phật giáo Thống nhất/Thống nhất Phật giáo. Nxb Tin, Paris 1994, tr. 26)

[6] “Một mối hận thù, một mối đau thương” – Hoa Địa Ngục – Thơ Nguyễn Chí Thiện

[7] Từ ngữ của giáo sư Nguyễn Ngọc Lan trong nhật ký và những bài viết của ông.

[8] Câu trả lời này được chính đức TGM Nguyễn Kim Điền ghi lại trong một văn thư gửi tổng bí thư Nguyễn Văn linh ngày 25-3-1988.

[9] Sự phân biệt giữa chủ nghĩa phi nhân cộng sản qua thực tế hành động và những người lầm theo chủ nghĩa này, để có được tâm tình bao dung, chấp nhận trong mối tương giao giữa con người và con người, cho đến nay, vẫn còn là một vấn nạn gây tranh cãi gay gắt giữa tập thể người Việt chống cộng ở hải ngoại, kể cả trong tập thể Công Giáo. Căm ghét và quyết tâm tận diệt chủ nghĩa Mác-xít Lê-nin-nít vì tính lỗi thời và vì bản chất tàn độc của nó là điều dễ hiểu. Nhưng có phải vì thế mà người ta nhẫn tâm săn đuổi, truy sát đến người cộng sản cuối cùng, nhất là khi đương sự đã nhận ra sự lầm đường của mình mà ăn năn hối cải? Trong mối liên hệ giữa người với người, nhất là trong tâm tình của Con Cái Chúa, chúng ta nghĩ thế nào về cung cách hành xử như thế?

[10] Nội dung những lời phát biểu này đã được chính đức cha Điền ghi lại thành văn ngày 19-4-1977, mà vì nhiều nguyên nhân khác nhau, văn bản đã được phổ biến rộng rãi trong ngoài giáo phận. Và cũng vì thế, đã tạo nên những hệ lụy cho ngài trong một thời gian dài sau đó

[11] Vụ nhà thờ Vinh Sơn bị công an thành phố Sàigòn bao vây và bắt đi một số giáo sĩ, tín đồ xảy ra ngày 12/13- 02-1976, tức là chưa đầy một năm sau khi bắc quân thâu tóm được miền nam. Nếu tính từ ngày ấy cho đến khi đảng và nhà nước áp dụng biện pháp mạnh với Phật Giáo, cách nhau một năm. Nhưng tâm tình và thái độ của đức cha Nguyễn Kim Điền đối với hai biến cố hoàn toàn khác nhau. Theo tình lý thông thường, phản ứng của ngài đối với vụ nhà thờ Vinh Sơn, nếu không mạnh hơn vụ chùa Phật giáo thì ít nhất cũng phải tương đương. Nhưng sự thật khác hẳn. Trong bản tuyên bố ngày 28-02-1976 vị lãnh đạo tinh thần TGP Huế không có một lời bệnh đỡ những nạn nhân đồng đạo của ngài tại tổng giáo phận Sàigòn (Xin coi nguyên bản trong phần phụ lục cuối bài này). Là vị chủ chăn hết lòng với Giáo Hội, luôn quan tâm tới đời sống tinh thần cũng như vật chất của linh mục, tu sĩ và giáo dân, thái độ trên đây của ngài đối với vụ Vinh Sơn quả là khác thường. Để lý giải cho thái độ này, chúng ta bắt buộc phải nghĩ tới chủ trương hòa hoãn tối đa trong suốt hai năm đầu của đức cha Điền: phải chăng ngài không muốn vì một chuyện nhỏ có thể gây tổn hại cho một mục tiêu lớn? (Mục tiêu lớn đó là tạo được sự tin tưởng nơi tân chế độ ngõ hậu tránh những tổn hại cho đất nước cũng như Giáo Hội chỉ vì những hoài nghi và tự ái). Và phải chăng vì thế đức cha đã cố gắng nhẫn nhịn để mong có được sự đáp ứng tương xứng của nhà nước? Nếu quả đúng như vậy thì thái độ cao thượng, vì ích chung đó càng chứng tỏ thêm thiện chí của ngài.

[12] Trong 30 năm chế độ cộng sản thống trị toàn cõi Việt Nam, tính từ 30-4-1975 đến 30-4-2005, đức cha Nguyễn Kim Điền chỉ góp mặt trong hơn 13 năm. Thời gian tuy ngắn nhưng thái độ, lập trường và hành vi, ngôn ngữ của ngài biểu lộ trong giai đoạn ấy để bảo vệ niềm tin Công Giáo và khát vọng tự do của con người, vẫn còn vang động cho đến ngày nay. Và cũng cho đến ngày nay –và có thể còn kéo dài qua nhiều thế hệ nữa- những câu hỏi sau đây sẽ còn tiếp tục được đặt ra trong lương tâm người tín hữu Công Giáo chúng ta.

- Tại sao quan điểm và thái độ của người cầm đầu TGP Huế lại không được sự chia sẻ của các vị khác trong HĐGMVN, cụ thể là trường hợp đức cha Nguyễn Văn Bình, TGM Sàigòn, đến nỗi ngài đã phải chiến đấu cô đơn cho đến khi chết, mà chết một cách âm thầm, mờ ám với nhiều nghi vấn? (Sự cô đơn ở đây không có nghĩa là các giám mục tại các giáo phận khác không gặp khó khăn như Đc Điền. Vì ai cũng biết rằng cũng trong thời gian ấy, các Đc Chi, Đc Mai, Đc Lãng và nhiều vị khác cũng bị công an nhà nước theo dõi, thằng thúc, xỉ nhục, bắt đi ‘làm việc’, thậm chí phải chịu một hình thức quản chế gián tiếp ngay tại tòa giám mục của các ngài. Tâm trạng bức xúc, cô đơn của đức TGM Nguyễn Kim Điền được hiểu là ngài không được sự chia sẻ nơi các đồng nghiệp của ngài trong cung cách phản ứng trước chính sách can thiệp thô bạo của nhà nước vào những vấn đề nội bô Giáo Hội. Thí dụ điển hình là trong khi Đc Điền quyết liệt không cho các linh mục dưới quyền ngài tham gia UBĐKCGYN, nhất là ứng cử vào các hội đồng tỉnh, thị… thì hầu hết những nơi khác, kể cả TGP Sàigòn, gần như đã không làm như vậy. Trong khi Đc Điền, mỗi khi có dịp, ngài đã công khai lên tiếng tố cáo chủ trương đàn áp tôn giáo, chà đạp nhân quyền của nhà nước thì đường như tại các giáo phận khác các vị chủ chăn chỉ biết im lặng với thái độ cầu an. Đấy là chưa nói tới những lời tuyên bố ‘tốt đời đẹp đạo’ của một vài vị khác).

- Vì sao có hiện tượng mặc nhiên chia xé đau lòng như thế giữa hàng giáo phẩm CGVN trong khi giáo lý của Đấng khai sinh kỷ nguyên Tân Ước chỉ có một?

Lý giải được những tiềm ẩn trong câu hỏi thứ hai, đương nhiên chúng ta sẽ có được câu trả lới đầy đủ cho thắc mắc thứ nhất.

Căn cốt của đạo Chúa Giêsu là tình Yêu Thương và đức Khiêm Hạ. Vì yêu thương thế gian, Chúa đã chấp nhận đóng đinh đến chết trên thập giá. Vì hiền lành, khiêm nhường thật trong lòng, Con Một Chúa Trời đã cúi mình rửa chân cho các môn đệ, và nhất là bằng lòng để cho kẻ dữ phỉ nhổ, lăng mạ và đánh đòn tàn nhẫn trong đêm bị trao nộp. Trong Phúc Âm, hơn một lần Chúa Giêsu đã nói tới lòng bác ái, gương thứ tha và thái độ nhẫn nhịn trước bạo lực. “Nếu có kẻ lột áo ngoài của anh em thì anh em hãy cho luôn nó áo trong của mình”, “Kẻ nào tát má phải anh em thì anh em hãy chìa má trái cho nó tát”, “Bác ái Công Giáo đòi buộc anh em phải yêu thương cả kẻ thù”,“Thày không nói tha thứ bảy lần, mà là 70 lần bảy”…

Lời Chúa trên đây là biểu tượng tuyệt cùng của tình bác ái Kitô giáo. Đấy là chuẩn mức, là khuôn vàng thước ngọc để lượng giá sự trung thành của kẻ đã chọn bước theo chân Đấng cứu thế. Nhưng trong mối tương quan giữa con người trong một xã hội hợp quần vượt trên quyền lợi cá nhân, nếu ứng dụng một cách tiêu cực, thì những lời ấy trong một số trường hợp lại trở thành những thứ khiên mộc, những nơi trú ẩn an toàn cho những con chiên ghẻ náu mình để biện minh cho thái độ hèn nhát, vô trách nhiệm của họ.

Đắm sâu vào bên trong và đàng sau những Lời răn dạy của Chúa Giêsu, những vấn nạn sau đây không thể không đặt ra cho con cái của Người: trường hợp bị lột áo ngoài chỉ xảy ra với riêng cá nhân ‘tôi’, vì tình bác ái, vì đức khiêm nhu, tôi sẽ không chống trả, và nếu cần, còn nhường luôn cả áo trong cho đối phương. Nhưng khi không phải ‘tôi’ mà là những anh em của tôi bị lột áo, thì tôi là kẻ chứng kiến, sẽ phải hành xử ra sao? Cũng tương tự như thế, trường hợp người bị tát, không phải ‘tôi’ mà là những đồng bào, đồng đạo, thậm chí cả Giáo Hội của tôi, không lẽ tôi có thể nhẫn tâm đứng nhìn với con mắt của kẻ bàng quan? Cùng một suy tư như thế, thái độ bao dung của người tín hữu Chúa Kitô buộc tôi phải yêu thương, tha thứ không phải năm bảy lần mà yêu thương, tha thứ mãi mãi kẻ đã gây thương tổn cho cá nhân tôi. Nhưng khi những thiệt hại, đau đớn, mất mát xảy đến cho đám đông, cho tập thể, cho đất nước, cho Giáo Hội thì hẳn rằng, cũng với tinh thần bác ái Công Giáo, tôi sẽ phải hành xử cách khác.

Khơi dẫn từ những suy tư kể trên, chúng ta sẽ thâm hiểu được cảnh ngộ và tâm huống cô đơn của đức cha Điền trong suốt 13 năm phải một mình chống chọi với đảng và nhà nước CSVN.

[13] Lời phát biểu này cũng được chính đức cha chép lại thành văn ngày 24-4-1977.

[14] Xin coi phần II đề cập nội dung Tờ Trình III của ông Nguyễn Văn Chất.

[15] Xin lưu ý: trong tất cả những văn thư gửi nhà nước CS, kể cả MTTQ, đức cha Điền không bao giờ thông qua UBLLTQ/NNCGVN/YTQ/YHB cũng như UBĐKCGYNVN về sau. Điều này cho thấy quan điểm dứt khoát, chuyên nhất của ngài đối với tổ chức ‘ăn theo’ đảng và nhà nước kể trên.

[16] Trích một đoạn trong thư gửi từ Huế, Việt Nam ngày 29-3-2005 của lm Phan Văn Lợi: “Lúc ấy là vào năm 1977. Tuy chưa được Nhà nước chính thức “cho phép” mở lại, đại chủng viện (ĐCV) Huế vẫn quy tụ được 45 chủng sinh gốc Huế, vốn đã học ở đây từ trước 1975. Tôi (PVL) bấy giờ là lớp thần học 4, tức lớp lớn nhất. Chính quyền CS tỉnh Thừa Thiên muốn dựa vào nghị quyết 297/CP (trước nghị định 26/CP hiện hành) để loại bỏ một số chủng sinh mà lý lịch bị coi là ‘xấu’ khỏi Đại chủng viện. Họ thông báo cho ĐC Điền và ĐC Thể (khi ấy chưa từ chức) ý định này và mời hai vị tới cùng ‘làm việc’. Vì không chấp nhận nguyên tắc “giáo quyền và chính quyền cùng xét duyệt tư cách chủng sinh”, ĐC Điền và ĐC Thể đã công khai tỏ thái độ bằng cách khước từ không đến. Trước thực tế ấy, CS đã đơn phương hành động, ngang nhiên trục xuất 2/5 số chủng sinh (tức 18/45) tháng 5/1978. Số bị trục xuất phần nhiều là lớp lớn (trong đó có tôi, PVL). Khi ấy anh em chúng tôi, tuy bị Nhà nước trục xuất cách tức tưởi, vẫn cảm thấy an tâm và vui lòng vì chủ chăn của mình đã can đảm đấu tranh bảo vệ quyền độc lập và quyền tự điều hành của Giáo hội, không đối thoại theo kiểu mặc cả đổi chác chân lý của Giáo hội với những quyền lợi trần thế do cộng sản đề nghị”.

[17] Có người nêu câu hỏI là: nếu phản ứng của đức TGM Huế được sự đồng thuận của tất cả GM các giáo phận và của HĐGMVN để chúng khẩu đồng từ thì hẳnb rằng kết quả đã khác.

[18] Bản tin Tin Nhà ấn hành ở Pháp từ cuối năm 1990 đến đầu năm 2001.

[19] Ngôn ngữ nhân gian phổ biến tại Sàgòn và được phản ánh trên tờ Tin Nhà.

[20] Coi phần trích dẫn Tường Trình III của Nguyễn Văn Chất để thấy rõ bản chất phản GH của UBĐKYN.

[21] Xin coi nội dung Thư Chung trong phần phụ lục cuối bài để thấy rõ tâm tình yêu mến Hội Thánh và lập trường cương quyết bảo vệ đức tin của đức cha Điền.

[22] Đọc phần II để thấy rõ vấn đề qua những nhận định của Nguyễn Văn Chất.

[23] Trường hợp đức cha Nguyễn Như Thể từ chức phụ tá cho đức TGM Nguyễn Kim Điền lúc bấy giờ là một điển hình.

[24] “Đã có những giám mục chịu chết vì bênh vực quyền lợi của Hội Thánh, nhưng ngày nay có giám mục nào dám chịu chết để bênh vực quyền lợi của con người không?”

[25] Đọc nội dung Di Chúc trong phần phụ lục cuối bài.

[26] Từ ‘làm việc’ là ngôn ngữ của công an nhà nước thường dùng để chỉ những cuộc thẩm vấn dành cho những ai bị tình nghi dính líu vào những việc phi pháp theo quan điểm nhà nước.

[27] Từ Ban Tôn Giáo trong guồng máy Nhà Nước tới tổ chức tay sai UBLLTQ/NGCGVN/YTQ/YHB trước 75 và UBĐK/CGYNVN sau 75, nhằm khống chế GHCGVN, đều rập khuôn từ những tổ chức tương tự tại Liên Sô, Ba Lan và các chư hầu cộng sản ở Đông Au